PHÁP CHIẾM GIA ÐỊNH (1859)
PHÁP TẤN CÔNG ÐỒN KỲ HÒA THANH TOÁN ÐỊNH TƯỜNG LẤY TRỌN BA TỈNH MIỀN ÐÔNG (Biên Hòa , Gia Ðịnh , Ðịnh Tường)
NAM KỲ KHÁNG CHIẾN
HÒA ƯỚC NHÂM TUẤT (1862)
PHÁP CHIẾM BA TỈNH MIỀN TÂY
MIỀN NAM DƯỚI THỜI THUỘC ÐỊA
PHÁP CHIẾM GIA ÐỊNH (1859)
Năm Kỷ Mùi bỏ vây Ðà Nẳng(1859)
Giặc theo đường kéo thẳng vào Nam
Hành quân đánh thốc Phiên An
Sài Gòn, Gia Ðịnh chúng bàn lấy luôn
Người chỉ huy là quan hộ đốc
Thấy thế giặc mỗi lúc một đông
Rút vào tử thủ bên trong
Dần dần cô thế tử vong trong thành
Giặc chiếm xong phá dinh đốt trại
Hủy kho lương của cải đem đi
Truyền cho Trung Tá Berry
Ðóng quân tại chỗ chỉ huy vùng này
Genouilly được thay người khác
Thiếu tướng Page ủy thác nghị hòa
Ước thơ mười một khoản là
Cắt đất , cho phép người ta ra vào
Vua ướm hỏi : muốn hòa hay chiến ?
Việc trù trừ chẳng tiến tới đâu
Ðợi thư phúc đáp quá lâu
Sứ thần Pháp quốc xuống tàu ra đi
Năm Tân Dậu(1861) giặc về Gia Ðịnh
Tổng chỉ huy : tư lịnh Charner
Nam Kỳ giặc muốn lăm le
Ðiều nghiên kế hoạch phân chia từng người
PHÁP TẤN CÔNG ÐỒN KỲ HÒA THANH TOÁN ÐỊNH TƯỜNG LẤY TRỌN BA TỈNH MIỀN ÐÔNG (Biên Hòa , Gia Ðịnh , Ðịnh Tường)
Ðồn Kỳ Hòa, Cây Mai, Kiến Phước
Ðịch tập trung hỏa lực tấn công
Khói mù đạn pháo nổ tung
Quân Nam cố thủ ở trong chiến hào
Súng thần công òa ào trực chỉ
Giặc tràn vào chiến lũy phe ta
Hai bên đánh xáp lá cà
Quân Nam yếu sức rút ra khỏi đồn
Nguyễn Tri Phương linh hồn kháng chiến
Ðang theo dõi diễn biến từng giờ
Ðiều binh tiến thoái phất cờ
Cùng quan tham tán dặn dò ba quân
Rồi tướng quân chẳng may trúng đạn
Quan Tán lý vong mạng trước đồn
Nguyễn Duy, Thế Hiển tử thương
Quân ta tan tác rút luôn ra ngoài
Ðồn Kỳ Hòa giờ đây thất thủ
Nguyễn Tri Phuơng rút khỏi Phiên An
Biên Hòa dừng lại dưỡng quân
Bổ sung thêm được gần ngàn tinh binh
Ở triều đình nghe tin rúng động
Lời điều trần trước chẳng thèm nghe
Bá Nghi đã chỉ mối nguy
Giặc luôn cơ động, ta thì ngồi yên
Ở Gia Ðịnh, giặc đem quân đánh
Nơi cửa Hàn, thế mạnh dương oai
Cát Bà cửa Thuận tới lui
Chiến thuyền của Pháp luôn ngoài biển Ðông
Từ Sài Gòn, giặc chia mấy mũi
Ở phía tây lấn tới Hốc Môn
Ven sông Ngưu Chữ đóng đồn
Vượt sông Vàm Cỏ vào đường Long An
Giặc nghênh ngang như vào nhà trống
Sửa soạn quân vây hãm Ðịnh Tường
Tấn công đồn ở Tân Hương
Tiến qua cứ điểm Trung Lương dễ dàng
Vàm Cỏ Tây vượt sang để đánh
Từ Cửa Ðại tiến đến Tịnh Giang
Bắt quan tướng quốc Công Nhàn
Mỹ Tho bỏ ngõ Nam quân chạy dài
Mất Ðịnh Tường tin bay tới Huế
Cả triều đình không thể làm ngơ
Cử ngay Bộ Hộ Thượng Thơ
Ý vua cũng hiểu phải lo đề phòng
Ở miền Ðông, quân ta cố thủ
Từ Ðồng Nai rán giữ Mỹ Hoà
Miền Tây, giặc đã dần dà
Gò Công tiến chiếm, đánh qua Tháp Mười
NAM KỲ KHÁNG CHIẾN
Bỏ Mỹ Tho, ta lui Cai Lậy
Lệnh triều đình giữ lấy Vĩnh Long
Nghĩa quân cát cứ Ba Giồng
Quan gia Phủ Cậu một lòng vì dân
Trương Công Ðịnh cầm quân chống chọi
Ðất Gò Công, Huyện Toại chiêu binh
Duy Dương viên lại triều đình
Thủ khoa Huân cử điều hành việc quân
Nguyễn Trung Trực mấy lần dụ địch
Ðội nghĩa thuyền tập kích trên sông
Espérance đang ở giữa giòng
Du kích phóng lửa tấn công , tàu chìm
Vùng Cái Thia thuộc miền Mỹ Quý
Giặc tiến dần về phía Vĩnh Long
Lebris đại tá tập trung
Bọn nguời theo giặc tấn công Nam triều
Tướng Bonard được điều sang thế
Thay Charner tổng chỉ huy quân
Viễn chinh của Pháp đang cần
Ðổi thay chiến lược nuốt dần miền Nam
Giặc âm thầm chiêu quân phản nghịch
Lập ra đoàn du kích quấy ta
Lấy tiền, chức tước ban ra
Tuyên truyền giết đạo âm mưu gian tà
Ðánh Biên Hòa, tiến ra Bà Rịa
Lấy Vũng Tàu, cứ địa Bình Tuy
Miền Ðông nay đã lâm nguy
Vĩnh Long địch chiếm tin về kinh đô
Với kẻ thù vô cùng xa lạ
Và khí tài chúng quá tối tân
Mưu mô chiến thuật điều quân
Khác xa các nước lân bang quanh mình
Cả triều đình hoang mang bối rối
Trước tình hình tiến thối lưỡng nan
Giặc Tây chiếm nửa miền Nam
Nghị hoà hay chiến phải làm gì đây ?
Lúc trước đó, có người dâng kế
Xin đức Vua liệu thế về sau
Nghị hòa hơn để thua đau
Vì so với giặc kém nhau quá nhiều
Xin vua theo gương người Nhật bản
Và Trung Quốc mà tạm bang giao
Ðể cho nhiều nước cùng vào
Tự khắc thành thế vạc dầu ba chân
Ðất không mất mà quân vẫn giữ
Việc giao thương thì cứ phồn vinh
Người ta đem tới văn minh
Giao lưu văn hóa dân mình lợi thêm
Vua có xem nhưng không hiểu biết
Lời điều trần tâm huyết đưa ra
Lời hay thì lại bỏ qua
Bế qua tỏa cảng riêng ta một mình
Ðến bây giờ, triều đình mới thấy
Bọn giặc Tây cướp lấy vương quyền
Biên Hòa, Gia Ðịnh, Trấn Biên
Ðịnh Tường, Cai Lậy, thêm miền Vĩnh Long
HÒA ƯỚC NHÂM TUẤT (1862)
Bonard cử Simon trung tá
Ở trong vai sứ giả chiêu hàng
Ðem thuyền neo ở sông Hương
Buộc ta phải ký và nhường đất cho
Giao Ðịnh Tường và trao Gia Ðịnh
Nhượng Biên Hòa, các tỉnh phía Nam
Ðất đai địch cứ lấn dần
Biến thành thuộc địa thực dân cả rồi
Phan Thanh Giản vua sai thương thuyết
Thảo sơ qua Hòa Ước tay ba
Espagnol, Pháp và ta
Ðịnh năm Nhâm Tuất (1862) trình qua triều đình
Hòa ước ấy chia thành ba bản
Mười hai điều , các khoản như sau
Tự do giảng đạo , ra , vào
Buộc ta cắt đất đễ giao cho người
Phan Thanh Giảng với tài tranh cãi
Theo hòa ước đòi lại Vĩnh Long
Vua sai ông ấy vào trong
Buộc Ariès giao Vĩnh Long về triều
Mất quá nhiều theo trong hòa ước
Triệu các quan tính chước nghị bàn
Chọn ngay sứ bộ gởi sang
Paris, Madrid lên đuờng thuyết du
Ðoàn sứ bộ giả từ qua Pháp
Phan Thanh Giản trong chức trưởng đoàn
Tham tri Phú Thứ phó quan
Thọ Tường, Vĩnh Ký liệu đường thông ngôn
Nã Phá Luân truyền cho bệ kiến
Sứ thần ta đánh tiếng lên rằng :
“Vì đức độ lẫn tài năng
Xin cho chuộc lại mấy vùng đất đai”
Khéo tìm lời, Pháp Hoàng từ chối
Phan Thanh Giản bối rối vô cùng
Những lời du thuyết tiêu vong
Bao nhiêu công sức mất không cả rồi
Từ nước ngoài quay về lại Huế
Yết kiến vua sự thể đầu đuôi
Trước triều ông đã trình bày
Rằng vua nước Pháp tìm lời nói quanh
Riêng Phú Thứ chép thành một tập
Viết lại điều mắt thấy tai nghe
“Ðông Tây Luận” một bài thi
Vẫn còn mang tính khinh khi người ngoài
Grandière trong vai thiếu tướng
Ðược cử sang thanh toán n ghĩa quân
Tuân theo lệnh Nã Phá Luân
Bác lời thỉnh nguyện sứ thần của ta
Viên Toàn Quyền là Aubaret
Trước sân chầu lễ phép tâu vua
Mấy điều hòa ước đã đưa
Giữ nguyên không đổi xin vua xét tường
Theo như lời của hoàng đế Pháp
Vẫn duy trì hòa ước ký xong
Chỉ cho trả lại Vĩnh Long
Còn ba tỉnh khác xin đừng bàn thêm
PHÁP CHIẾM BA TỈNH MIỀN TÂY
Muốn đoạt luôn những miền còn lại
Năm Ðinh Mão (1867) đánh lấy miền Tây
Tối hậu thư ,Vie gởi ngay
Nhưng vua Tự Ðức để ngoài lời đe
Phan Thanh Giản cử đi Kinh Lược
Gởi thêm quân vào trước trong Nam
Ðắp thành, phòng thủ lo toan
Ghé qua Gia Ðịnh hỏi han tình hình
Bọn giặc Pháp nửa đêm rạng sáng
Lệnh khởi binh tiến đánh Vĩnh Long
Một đoàn thuyền chiến rợp sông
Thủy quân lục chiến tấn công vào thành
Quan Kinh Lược không đành nhìn thấy
Cảnh thịt rơi, máu chảy dân mình
Cho nên ông phải thân chinh
Mở lời đàm phán, hạ mình cứu nguy
Thế giặc mạnh màng chi thương thuyết
Cứ tràn vào cố quyết chiếm luôn
Hà Tiên, Châu Ðốc quy hàng
Tóm thâu sáu tỉnh miền Nam bấy giờ
Giảng không ngờ thực dân tráo trở
Khiến cho ông đau khổ vô cùng
Nhịn ăn đến lúc lâm chung
Áo bào, ấn triện gởi dâng về triều
Nguyễn Ðình Chiểu giấy điều chấp bút
Viết một bài thơ khóc họ Phan
Còn vua và các đình thần
Trách Phan không quyết đánh quân bạo tàn
MIỀN NAM DƯỚI THỜI THUỘC ÐỊA
Ðất miền Nam trở thành thuộc địa
Pháp bắt đầu nghĩ kế an dân
Chính quyền quan lại đặt dần
Hương , ấp chiêu mộ Việt gian tham tiền
Tỉnh Gia Ðịnh Trấn Biên thay đổi
Chọn Sài Gòn đất mới làm kinh
San đường, lập chợ, xây thành
Khơi sông, lập cảng, dựng nhanh nhà tù
Dinh Toàn quyền làm khu Soái Phủ
Lập nhà thương , mở phố bán buôn
Xây cầu, đường sá, khai mương
Nhà thờ Thiên Chúa, gác chuông chọc trời
Ngạch Niết ty bổ người cai trị
Trường Tabert dạy trẻ Tây phương
Khuyến thêm tiểu thủ công thương
Lập ra chi nhánh Ðông Dương Ngân Hàng
Thành lập ban Hội đồng Quản Hạt
Các phép tắc dựa luật của Tây
Xử dân theo kiểu luật này
Hội đồng hàng tỉnh bầu ngay từng miền
Ðể thông tin tuyên truyền các huyện
Ðặt đường dây điện tín nhiều nơi
Công ty tàu thủy đường dài
Nam Vang, Thượng Hải lập ngay tức thời
Xây thêm đồn sai người cắt đặt
Thành Chí Hòa cho đắp lên cao
Chung quanh xây bức tuờng rào
Thép gai, lô cốt, cổng chào thật to
Chẳng mấy hồi dân ưa nếp sống
Sành tiếng Tây, nói ngọng tiếng ta
Phần đông quan lại xin qua
Nhập vào Pháp tịch như là dân Tây
Trước nhục nước ngoại lai xâm chiếm
Dân Nam Kỳ kháng chiến vùng lên
Ðông, Tây khắp cả hai miền
Nghĩa quân hoạt động, bưng biền hội quân
Diệt thực dân, dựng lên khu chiến
Cắt đứt đường tiếp viện vùng sâu
Nghĩa binh tay góp sức vào
Ðể ngăn quân giặc đào hào diệt gian
0 nhận xét:
Đăng nhận xét