THÀNH THÁI HOÀNG ÐẾ ( 1889- 1907)
ÐỀ THÁM - NGHĨA QUÂN YÊN THẾ
DUY TÂN HOÀNG ÐẾ (1907- 1916)
THÀNH THÁI HOÀNG ÐẾ ( 1889- 1907)
Năm Mậu Tý(1888) dễ bề cai trị
Cơ Mật theo chỉ thị Tòa Khâm
Văn Cương cố ý dịch lầm
Phong cho hoàng tử Bảo Lân nắm quyền
Lễ đăng quan đầu năm Tân Sửu(1889)
Hiệu Thành Thái : hòang tử Bảo Lân
Hoàng bào đai ngọc tân quân
Duyệt qua sứ bộ, quần thần hai bên
Viện Cơ Mật nắm quyền quốc sự
Nhưng thực ra trú sứ của Tây
Nắm quyền quyết định trong tay
Viện kia là chỉ để bày cho vui
Mười tám năm trên ngôi hoàng đế
Vua ngẫm suy thời thế biết bao
Việc nhà, việc nước, việc dân
Chức vua có nghĩa : giam thân đời mình
Vua du hành để mong nhìn thấy
Cảnh nước nhà nát bấy ra sao
Ngấm ngầm tổ chức mưu cao
Lập ra kế hoạch đối đầu với Tây
Vua thường bày những trò quái đản
Ðánh lừa Tây cùng lũ tay sai
Giả điên, giả điếc, giả cười
Giả người ngốc nghếch coi đời bằng vung
Ở trong cung ngấm ngầm tổ chức
Lựa nữ binh cho tập kiếm cung
Tâp tành gian khổ vô cùng
Làm quân hậu bị đem dùng về sau
Súng đồng bỏ khi giao Tân Sở
Cho chuyển về để ở Lò Vôi
Nung ra đúc súng mà chơi
Nghi ngờ , Khâm sứ cho người dò la
Những dấu hiệu xem ra rõ nét
Vua Thành Thái cương quyết đổi thay
Bác lời Quan Sứ thẳng tay
Thượng Thư Bộ Lại, đuổi ngay ông này
Mưu của vua chẳng may bại lộ
Trương như Cuơng đi tố chuyện nầy
Levecque khâm sứ mới hay
Bàng hoàng chưa biết việc này tính sao
Khắp cả nước cao trào nổ dậy
Muôn vạn người đã thấy thực dân
Toàn là một lũ ác nhân
Kéo theo Ðề Thám xin làm nghĩa binh
ÐỀ THÁM - NGHĨA QUÂN YÊN THẾ
Hùm Yên Thế dụng binh du kích
Ðòn bất ngờ, đón địch sau lưng
Khiến cho giặc Pháp vô cùng
Hoang mang lo sợ khó lòng ngồi yên
Verlesco làm tay thuyết khách
Lên Yên Thế tìm cách nghị hòa
Thư đưa, Ðề Thám xem qua
Ông ta chấp thuận , quân ta đang còn
Lực lượng ta hiện đang yếu thế
Cần kiện toàn vị trí đóng quân
Muốn nhanh cần có thời gian
Ðể quân luyên tập vững vàng mới hay
Nếu đánh mãi lâu ngày lực cạn
Aắt phải cần tính toán điều nghiên
Tương quan giữa địch và mình
Tạm thời hòa hoãn dưỡng binh , bố phòng
Bọn giặc Pháp đem lòng tráo trở
Mới hai năm đã trổ mòi ra
Ðiều binh định đánh quân ta
Ý đồ của địch lộ ra nguyên hình
Chia hai đội, tách riêng chủ lực
Diệt chốt đồn, cắt đứt giao liên
Ðón đường phục kích triền miên
Lần này Pháp lại đòi xin giảng hòa
Mười năm rồi can qua, hưu chiến
Ông đã có điều kiện hưng binh
Chinh quy sắp xếp đội hình
Vạch ra chiến thuật giúp mình thành công
Ðánh Nghĩa Hưng cho người tổ chức
Cài quân vào khu vực Thăng Long
Bò ngay độc dược vào trong
Thức ăn của giặc , giết chung cả nghìn
Vụ đầu độc gây nên chấn động
Từ Nam Triều cho đến Paris
Pháp cho thống sứ Bắc Kỳ
Ðiều tra , tiếp gởi quân đi tiểu trừ
Quân vạn rưỡi (15.000) chia từ nhiều ngã
Tổng chỉ huy đại tá Batay
Lê Hoan theo cánh phía tây
Tiến vào Yên Thế bao vây khắp vùng
Hơn một năm tấn công cứ điểm
Phía nghĩa quyền biến khôn lường
Bám đất, chống trả đối phương
Về sau thế cạn tìm đường rút lui
Ðám dân binh lần hồi tan rã
Vũ khí ta thì quá thô sơ
Cạn lương, hết đạn bấy giờ
Ông cho giải tán để chờ thời cơ
Ba vạn Franc (30.000Ffrs) thưởng cho ai bắt
Hoặc kẻ nào dụ được ông ta
Tam Kỳ mưu hiểm dò la
Bắn ngay chủ tướng, thực là khốn thay !
Dùng ngòi bút để thay vũ khí
Mặt trận này khiếp vía thực dân
Lột trần mặt nạ giã nhân
Quốc hồn, nghĩa nước góp phần xướng lên
Làng Vị Xuyên có người Mặt Trái
Ðỗ tú tài tên gọi Tú Xương
Nho sinh gặp buổi nhiễu nhương
Giặc đang dày xéo quê hương của mình
Dùng ngòi bút tài tình độc đáo
Vẻ cảnh đời soi thấu dã tâm
Của tuồng quan lại thực dân
Buông lời trào phúng tả chân diễu đời :
“Một đàn thằng ngỏng đứng mà trông
Nó đỗ khoa này có sướng không
Trên ghế, bà đầm nhoi đít vịt
Dưới sân, ông cử ngỏng đầu rồng”
“Tri phủ Xuân Thường được mấy niên
Nhờ trời hạt ấy vẫn bình yên
Chữ Y, chữ Chiếu không phê đến
Oạng chỉ phê ngay một chữ Tiền”
Phê bình thế sự đảo điên
Bóc trần tất cả tim đen bọn này
Phan Bội Châu ở ngay Nghệ Tĩnh
Năm Quý Mão(1903)yết kiến Phúc Dân
Cùng nhau tính chuyện nghĩa nhân
Ðông Du khơi dậy tiếng gần đồn xa
Ðưa Cường Ðể đi qua Hương Cảng
Ðến Phù Tang tới mạn Hoành Tân
Học sinh trong nước đưa lần
Sang qua Nhật Bản học dần từng môn
Từ chính trị, việc quân, kỹ thuật
Ðào tạo sao cho thật tới nơi
Ðể mai đất nước cần người
Có ngay trừ bị có người chuyên môn
Nhưng Nhật Bản thông đồng với Pháp
NămTân Dậu (1909) giải tán Ðông Du
Trục xuất ngay vị cầm đầu
Tiên sinh đành phải lao đao một thời
Vị thủ lĩnh thành người thất thế
Pháp nhờ tay đế chế Trung Hoa
Bắt người khi tạt ngang qua
Quảng Châu Trung Quốc , đưa ra hầu tòa
Ở trong nước vua ta Thành Thái
Ðã ra mặt chống lại bọn Tây
Sĩ phu trong nước chung tay
Hô hào dân chúng tẩy chay lủ này
Trước bối cảnh quá gay như thế
Pháp chọn đường hạ bệ vua ta
Ðôi lần Thành Thái nói ra
Trong khi ngự bến Bắc Hà thăm dân :
“Cầm hồ đoạt sáo nhơn an tại
Thùy vị giang sơn tiểu uế tinh”
Câu này làm Pháp giật mình
Buộc vua thoái vị, ngôi dành cho con
DUY TÂN HOÀNG ÐẾ (1907- 1916)
Ðưa Duy Tân lên ngôi hoàng đế
Pháp đặt quan giám chế canh chừng
Như Cương, Cao Khải được lòng
Của viên khâm sứ, tháp tùng bên vua
Việc đẩy đưa Vĩnh San hoàng tử
Lúc đăng quang mới tám tuổi ngoài
Mười năm ngồi ở trên ngai
Quyền uy chẳng có, đóng vai bù nhìn
Nhói trong tim, nghe tin Thành Thái
Bị sinh cầm đày ải đi xa
Ðau lòng trước cảnh quốc gia
Non sông gấm vóc giặc qua chiếm rồi
Ðất Nam Kỳ là nơi thuộc địa
Cũng có nhiều nhân sĩ vì dân
Như Trần Chánh Chiếu, An Khương
Lập nên cơ sở Minh Tâm giúp người
Lầu Nam Trung , vốn nơi khách sạn
Làm bản doanh kết bạn muôn người
Cử đi du học nhân tài
Cho sang bên Nhật trau dồi kiến văn
Ðất Bắc Kỳ ở gần Trung Quốc
Nên thông tin mỗi lúc mỗi nhiều
Viết lách thì có Khải Siêu
Quốc hồn khơi dậy lắm điều hay ho
Sách dạy cho dân giàu nước mạnh
Chuộng thực hành xa lánh từ chương
Học thêm khoa học tinh tường
Nâng cao kỹ thuật tính đường đầu tư
Lập trường tư Ðông Kinh Nghĩa Thục
Qui tụ về mấy chục sĩ phu
Phong trào đổi mới Ðông Du
Nguyễn Quyền, Bá Trạc khai mào xướng lên
Hoàng Tăng Bí vang trên thương giới
Ðông Thành Hưng mở lối khuếch trương
Kinh tài hậu thuẫn khôn ngoan
Cho trường Nghĩa Thục còn đang thiếu tiền
Phan Châu Trinh ở miền Tây Lộc
Huyện Hà Ðông tỉnh thuộc Quảng Nam
Thấy dân đói rách lầm than
Sưu quan thuế nặng lang thang không nhà
Cổ động ra phong trào Tiễn Phát
Biểu tình đòi giảm bớt thuế sưu
Ðánh thức một số sĩ phu
Công kích chống bọn hủ nho quan trường
Trần Qúy Cáp vạch đường Cách Mạng
Làng Bát Nhi thuộc trấn Quảng Nam
Ðỗ khoa tiến sĩ Giáp Thìn (1904)
Giữ chân giáo thọ Thăng Bình - Phú Yên
Giục dân đen vùng lên chống thuế
Bị thực dân chém xẻ ngang lưng
Việc gây phẫn uất vô cùng
Làm dân cả nước rùng rùng đứng lên
Trần Quý Cáp rồi Huỳnh Thúc Kháng
Bạn đồng khoa vào tận trường thi
“Chí Thành Thông Thánh” đề ghi
Nộp ngay một quyển nhắn nhe với người
Tỉnh hồn nước gọi đời thức dậy
Phải nhìn ra để thấy năm châu
Dân quyền kế sách hàng đầu
Mở trường, lập hội phải mau kịp thời
Bỏ nếp cũ khuyên người tự lập
Lo tự cường hãy gấp nhanh đi
Chớ mong ngoại quốc làm gì
Tự mình cứu lấy đợi chi người ngoài
Theo chủ trương của người Ấn Ðộ
Bất bạo động, là lối đấu tranh
Ðình công, bãi khóa, biểu tình
Hô hào dân chủ liên minh ba miền
Phan Châu Trinh bôn ba khắp chốn
Giương ngọn cờ bình đẳng dân quyền
Thực dân bảo hộ phát điên
Chúng liền hạ lệnh giam riêng cụ này
Năm Canh Tuất(1910)nhân ngày đại xá
Hội Nhân Quyền tại Pháp đệ đơn
Yêu cầu thủ tướng Raymond
Tự do phải trả cho ông Tây Hồ
Khi Ðông Du bắc đầu tan rã
Phan Bội Châu cũng đã bị giam
Aạu Châu thế chiến lan tràn
Quân Ðức thắng thế, Pháp càng lo âu
Ở chính quốc sắp đầu hàng giặc
Quân bảo hộ cố nắm lấy quyền
Truy lùng khủng bố liên miên
Thẳng tay đàn áp dân miền trong nam
Cả toàn dân mong cho vận nước
Gặp thời cơ để được nói lên
Dân sinh, dân chủ, dân quyền
Tự do, độc lập giữ nguyên cõi bờ
Tăng Bạt Hổ quân cơ ngày trước
Ðặng Tử Kinh, người bước đi theo
Sĩ phu mỗi lúc mỗi nhiều
Thiền sư Thiện Quảng cũng theo về cùng
Dân cả nước nóng lòng chờ đợi
Cách Mạng rồi sẽ tới nay mai
Giặc Tây cho lũ tay sai
Tìm cách trấn áp những người chủ mưu
Ðỗ Chân Thiết nhà nho xứ Bắc
Người Thịnh Hào ở đất Hà Ðông
Nhiệt thành yêu nước đến cùng
Với nhiều đồng chí đã hùn với nhau
Vốn đầu tư Ðông kinh Nghĩa Thục
Giúp nhân tài những lúc khó khăn
Về sau bị lũ Việt gian
Báo cho mật thám bắt giam vào tù
Giặc tung kế hỏa mù chia rẽ
Ở triều đình nhiều kẻ hám danh
Sẵn lòng đem bán rẻ mình
Cho quân cướp nước tung hoành nhiểu nhương
0 nhận xét:
Đăng nhận xét