Chương 3 - An Nam Quốc vương

Lê Thái tổ trào trung triệu tập

Để tìm người đối đáp Minh Triều

Từ khi nuốt hận trăm điều

Vẫn mong quấy rối, gây nhiều khổ đau

*

Nhứt Trương Phụ, lòng đao dạ kiếm

Một thuở nào ngự chiếm Thăng Long

Tưởng mình ngồi giữa cung rồng

Đêm vơ ngày vét vẫn không chịu dừng

*

Rồi đến lúc đường cùn phải chạy

Như chuột chùn, ếch nhái muỗi giun

Một trang dũng tướng anh hùng

Thân tàn danh liệt, ngậm gừng nuốt cay !

*

Không xấu hổ, còn bày mưu hiểm

Mong trở qua xâm chiếm Nam triều

Thấy dân đau khổ đã nhiều

(280) Nhà Minh đành phải theo chiều gián can

*

Không xâm lấn nhưng làm khó dễ

Bảo phải tìm hậu duệ nhà Trần

Hay đòi cống phẩm thêm phần

Trước đe sau dọa, mấy lần tạm phong

*

Nay sứ giả Trương Thông chuyển đạt (18)

Cùng Lý Kỳ, Vĩnh Dật đang chờ

Nhà vua giao thảo bức thư

Bang giao, lễ vật, cuộc cờ xác minh

*

Quan văn vỏ, thật tình phân giải

Nào ai hơn Nguyễn Trãi tài ba

Đã đem lý thánh lời hoa

Viết bao văn biểu sáng lòa đường mây

*

Xin Thánh Thượng đức dầy ân xá

Thừa Chỉ người tận dạ đáp đền

Quyết đem tài trí thấp hèn

Để cho Minh chúa không chèn nước ta

*

Vua nghe phải, truyền tha Nguyễn Trãi

Bỏ tước hầu, giữ lại thừa văn

Những quan một dạ trung thần

(300) Tung hô vạn tuế muôn phần hân hoan

*

Cứu Nguyễn Trãi khỏi gian nhà ngục

Các bạn bè tiếp tục chăm lo

Sợ khi mưa gió qua đò

Người ngay còn ngại sóng to giữa dòng

*

Vì công việc cần ông khẩn cấp

Vua sai người đến gặp ông liền

Bảo vua diện kiến tôi hiền

Cùng lo việc nước đến miền an vui

*

Bao ngày tháng ngậm ngùi trong dạ

Ánh dương quang chưa thỏa niềm tin

Gió mưa còn phải giữ gìn

Dám đâu phiền đến nghĩa tình chúa tôi

*

Vua tiếp rước, đón mời sâm rượu

Cùng nhâm nhi kể đủ nguồn cơn

Bảo rằng giặc loạn biên cương

Để ông phải chịu oan ương thế nầy

*

Đây ly rượu cùng say trước đã

Sau sẽ bàn sứ giả triều Minh

Đọc xong văn kiện sự tình

(320) Ông đem kiên nhẩn đối kình nóng nôn

*

Đã từ lâu, một đòn trách cứ

Vua nhà Minh vô lý tột cùng

Còn ta một dạ thủy chung

Một niềm thành khẩn, một lòng suy tôn

*

Ta theo thế, lời ôn lý luyện

Người dẫn đầu biết chuyện nói thưa

Biết câu đón nắng rào mưa

Khiêm nhường, kín đáo, đẩy đưa lòng người

*

Trần Thuấn Du một thời vang tiếng (19)

Đáng theo đoàn phúc kiến nhà Minh

Chính người gây được cảm tình

Của người đối diện, để mình yên thân

*

Du còn phải đem phần cống phẩm

Chia làm ba, hai tặng nhà vua

Một phần chia đủ cho vừa

Nửa Hoàng Thái hậu, nửa đưa Tử hoàng

*

Không phải thế chính nhân quân tử

Nhưng nên dùng để giữ nước nhà

Dầu sao nói giúp cho ta

(340) Hai người uy thế, cũng là phần hơn

*

Vua thích thú trước đòn yếm trá

Bảo thừa văn, vội vã thảo thư

Cho người kêu gọi Thuấn Du

Dặn dò kỹ lưỡng, đúng thư thi hành

*

Như kế hoạch, tánh danh đã rõ

Vua nhà Minh đành tỏ khoan hồng

Lý Kỳ cùng với Hữu Thông

Mang theo thánh chỉ sắc phong Nam Triều (20)

*

Vua Lê Lợi ra chiều sung sướng

Ngôi Quốc vương tận hưởng phương Nam

Từ đây khí chướng sơn lam

Hết canh phương bắc, mấy đàng thong dong 

(18) Ba sứ giả Minh Triều gồm Lễ Bộ thị lang Lý Kỳ, Từ Vĩnh Dật và Trương Thông

(19) Phái đoàn sứ giả đi cống sứ nhà Minh gồm Trần Thuấn Du, Bùi Cầm Hỗ, Nguyễn Khả Chi. Trần Thuấn Du đậu khoa Minh Kinh năm Kỷ Dậu, ông là một trong 4 ông thông kinh bác sử thời đầu nhà Lê. Đó là Lý, Trần, Thân, Đỗ. Hai ông Lý Tử Tấn, Trần Thuấn Du ở nửa đầu thế kỷ thứ 15 và hai ông Thân Nhân Trung và Đỗ Nhuận ở cuối thế kỷ nầy (theo Bùi Văn Nguyên trong Truyện Nguyễn Trãi và Hoàng Công Khanh trong Vằng vặc sao khuya)

(20) Năm Tân Hợi (1431) vua nhà Minh chính thức sắc phong cho Lê Lợi làm An Nam Quốc vương