TRUNG ƯƠNG HÒANG ÐẾ (1778 - 1793)
TRỊNH CÁN (1782)
TRỊNH TÔNG (1782-1786)
LÊ CHIÊU THỐNG HOÀNG ÐẾ (1787- 1789)
TRỊNH BỒNG (1786- 1787)
TRỊNH CÁN (1782)
TRỊNH TÔNG (1782-1786)
LÊ CHIÊU THỐNG HOÀNG ÐẾ (1787- 1789)
TRỊNH BỒNG (1786- 1787)
Năm Ðinh Dậu (1777) chiếm xong Gia Ðịnh
Nguyễn Huệ liền tiến đánh Vĩnh Long
Long Xuyên cứ điểm cuối cùng
Của quân chúa Nguyễn lọt vòng bao vây
Nguyễn Phúc Dương tới nơi Ba Vược
Bị Nguyễn Huệ bắt được giết đi
Ðàng Trong đến lúc suy vi
Phúc Thuần biết được khó bề thoát thân
Nguyễn Phúc Ánh đem quân trốn thoát
Từ Thổ Châu vào đất An Giang
Hội quân sửa soạn binh lương
Long Hồ tái chiếm, Lật Giang đợi thời
TRUNG ƯƠNG HÒANG ÐẾ ( 1778 - 1793)
Năm Mậu Tuất (1778) lên ngôi hoàng đế
Nguyễn Nhạc cho Nguyễn Huệ coi quân
Phong làm Long Nhượng tướng quân
Còn riêng Nguyễn Lữ giang sơn một vùng
Ở Ðàng Trong tình hình đổi khác
Kể từ ngày Nguyễn Nhạc xưng vương
Ðổi tên thành cũ Ðồ Bàn
Thành tên Hoàng Ðế dùng làm kinh sư(1778)
Chữ Thái Ðức dùng làm niên hiệu
Kể từ nay chấp chiếu tân vương
Cơ đồ một cõi phương nam
Ðàng Trong tạm ổn , mùa màng bội thu
Ở miền Bắc nắng khô hạn hán
Tỉnh Nghệ An mất trắng mùa màng
Trộm cướp nhiều ở Sơn Nam
Thổ tù Văn Ðổng lấy luôn mỏ đồng
Nơi nội cung ở trong phủ chúa
Ðặng Thị Huệ trông quá thướt tha
Nghiêng thành sóng mắt đưa qua
Trịnh Sâm say đắm kết là tri âm
Ðặng Thị Huệ quê làng Phù Ðổng
Tỉnh Bắc Ninh thuộc trấn Ðông Anh
Trước là tỳ nữ trong dinh
Về sau được chúa phong thành Tuyên phi
Kể từ khi hạ sinh Trịnh Cán
Ðặng Thị Huệ lại muốn cướp ngôi
Cho con vừa mới chào đời
Aạm mưu soán đoạt tìm người giúp tay
Tìm được ngay quận công Ðình Bảo
Cấu kết nhau sàm tấu Trịnh Tông
Là người bất hiếu bất trung
Khiến cho chúa Trịnh bằng lòng phế đi
TRỊNH CÁN (1782)
Cán lên ngôi trị vì một tháng
Ở kinh thành nổi loạn Kiêu binh
Các quân Tam phủ hợp thành
Một bè ác đảng tung hoành khắp nơi
TRỊNH TÔNG ( 1782-1786)
Ðám Kiêu binh phế ngay Trịnh Cán(1782)
Giết Ðình Bảo và giáng Huệ Phi
Trịnh Tông lại được rước về
Nối ngôi vương phủ trị vì triều quan
Loạn kiêu binh ngày càng trầm trọng
Chúng tung hoành cướp bóc trong dân
Phá tan phép nước kỷ cương
Nhân tâm oán hận kêu than bọn này
Nguyễn Phúc Ánh lên ngôi năm Tý(1780)
Ðúc ấn vương ngọc tỷ để truyền
Niên hiệu cũ vẫn giữ nguyên
Lấy theo chính sách nguyên niên Lê triều
Năm Tân Sửu(1781)nguyên tiêu vừa hết
Nguyễn Ánh thề quyết diệt Tây Sơn
Tám mươi thuyền , ba vạn quân
Lên đường ra tới Nha Trang phục thù
Quân chúa Nguyễn mới vừa vào đến
Bị Tây Sơn chặn đánh ngay liền
Bộ binh và lẫn chiến thuyền
Lọt vào thế trận phải đành rút quân
Qua năm sau Tây Sơn trả lễ (1782)
Mấy trăm thuyền vượt bể vào Nam
Cần Giờ thuyền chiến xếp hàng
Ðưới quyền Nguyễn Huệ dọn đường thọc sâu
Quân Nguyễn Ánh lúc đầu chống trả
Sức yếu dần xa giá rút lui
Gọi quân Hà Nghĩa tới nơi
Phục kích chặn đánh diệt ngay cánh này
Huệ trong tay mấy trăm thuyền chiến (1782)
Tiến vào trong cửa biển Cần Giờ
Thủy binh Chúa Nguyễn thua to
Vội vàng bôn tẩu vượt bờ ra khơi
Ánh bôn tẩu ra ngoài Phú Quốc
Thế Nguyễn triều phút chốc lâm nguy
Vua cho hoàng tử ra đi(1783)
Qua Tây cầu viện bởi vì thế cô
Từ Côn Lôn chạy vô Cổ Cốt
Rồi Thổ Châu hoảng hốt qua Xiêm
Nhiều khi đói khát trên thuyền
Nguyễn vương vẫn cứ giữ nguyên ý mình
Ðược vua Xiêm vị tình giúp đở
Ba trăm thuyền và với tinh binh
Kéo về Gia Ðịnh tung hoành
Bị quân Nguyễn Huệ vây quanh chận đường
Ở Rạch Gầm, Huệ sai mai phục
Ðưa người vào Xoài Mút ém quân
Chiêu Sương cùng với Chiêu Tăng
Trúng đòn phục kích chết gần hết quân
Nguyễn Ánh sang đất Xiêm nhờ cậy
Còn Tây Sơn quay lại Quy Nhơn
Bốn lần vào đánh Sài Côn
Bốn lần đại thắng bốn lần vinh quang
Ở Ðàng Ngoài hoang tàn đổ nát
Nạn kiêu binh lấn át vua Lê
“Phù Lê diệt Trịnh” liệu bề
Nhạc sai Nguyễn Huệ diệt đi lũ này
Nguyễn Huệ được phong ngay Tiết Chế(1786)
Thống lĩnh quân toàn thể lên đường
Vượt đèo đánh thẳng Phú Xuân
Ngô Cầu nhanh chóng đầu hàng Tây Sơn
Thu được hơn trăm muôn hộc thóc
Tiến quân nhanh đánh thốc Vị Hoàng
Thẳng đường tiến đến Thăng Long
Trịnh Tông tháo chạy cuối cùng sa chân
Nhà Trịnh gần hai trăm năm rưởi (1545- 1786)
Bị Tây Sơn xóa sổ từ đây
Nước nhà thống nhất trong tay
Thăng Long, Gia Ðịnh ngày nay một lòng
Lê Hiễn Tông sau cơn binh biến
Ðiện Kính Thiên diện kiến tướng quân
Ðể cho yên phận thần dân
Vua bèn hứa gả Ngọc Hân cho người
Thư gửi về báo hồi chiến thắng
Lấy Bắc Hà chiếm đặng kinh đô
Nghe tin Nguyễn Nhạc rất lo
Năm trăm binh sĩ vội cho lên đường
Nhạc sợ Huệ một phương lừng lẫy
Rồng gặp mây vùng vẫy khó thêm
Huệ thừa biết rõ tim đen
Vội thân ra đón dâng lên tờ trình
Bắc Bình Vương dành riêng Nguyễn Huệ
Ðông Ðịnh Vương ở phía Trấn Biên
Giao cho Nguyễn Lữ cầm quyền
Trung Ương Hoàng Ðế ở thành Qui Nhơn
Nhạc và Huệ cùng bàn kế hoạch
Ðất Bắc Hà vẫn để vua Lê
Kiễm tra sắp xếp mọi bề
Sai quan chỉnh đốn trước khi trở về
Nguyễn Huệ nghe gian hùng Hữu Chỉnh
Là một nguời có tiếng điêu ngoa
Khi về ông chẳn nói qua
Ðến lúc binh tuớng đi xa khỏi thành
Chỉnh hay được thất kinh khiếp hãi
Giong thuyền theo kịp tới Hóa Châu
Huệ dư biết Chỉnh lo âu
Cho nên hạ lịnh tạm giao vùng này
LÊ CHIÊU THỐNG HOÀNG ÐẾ (1787- 1789)
Lê Duy Kỳ lên thay ngôi báu
Thái tử này là cháu đích tôn
Của vua đời trước Hiển Tông
Hiệu là Chiêu Thống nối dòng họ Lê
Khi Tây Sơn rút về đến Huế
Ở Bắc thành Trịnh Lệ cướp ngôi
Vua Lê, chúa Trịnh tranh oai
Vua tôi tranh chấp làm ai cũng buồn
TRỊNH BỒNG (1786- 1787)
Trước việc làm tranh ngôi phủ chúa
Ðinh Tích Nhưỡng ủng hộ quận công
Ðã đưa Tiết Chế Trịnh Bồng
Lên ngôi kế vị nối dòng Trịnh gia
Nội bộ nhà Tây Sơn mâu thuẫn
Nhạc và Huệ ngầm ngấm chống nhau
Nồi da xáo thịt máu đào
Về sau hưu chiến đào hào phân ly
ƠƯ kinh sư vua Lê cầu viện
Vì Trịnh Bồng lấn chiếm hết quyền
Vua bèn sai viết thư riêng
Gọi ngay Hữu Chỉnh quân đem trở về(1786)
Nguyễn Hữu Chỉnh chỉ huy binh tướng
Ðuổi Trịnh Bồng , Tích Nhưỡng chạy xa
Quyền uy một cõi sơn hà
“Ðường trời mở rộng riêng ta một vùng”
Chỉnh lấy làm vô cùng tự đắc
Việc triều đình qua mặt nhà vua
Huệ nghe tin ấy lòng ngờ
Nên đem quân sĩ phất cờ diệt gian(1787)
Ngô Văn Sở lên đường dẹp loạn (1787)
Phan văn Lân dẫn toán bộ binh
Cùng quan Tiết Chế khởi hành
Hạ Lôi tập kết đánh thành Thăng Long
Chỉnh đưa vua vào vùng Kinh Bắc
Quân Tây Sơn siết chặt vòng vây
Mục Sơn nương náu mấy ngày
Về sau bị bắt trói tay giải về
Vũ văn Nhậm sai đi thay thế(1788)
Cũng lộng hành chẳng kể vua quan
Tức tốc Nguyễn Huệ lên đường
Mười ngày đã tới giữa thành Thăng Long
Chém Nhậm xong đặt Ngô Văn Sở
Coi việc quân trấn ở Ðàng Ngoài
Còn Lê Chiêu Thống chạy dài
Sai Lê Duy Ðán sang mời quân Thanh(1788)
Trong lúc đó nơi thành Gia Ðịnh
Dùng đại binh , Nguyễn Ánh phản công
Quan quân Nguyễn Lữ mất hồn
Rút quân chiến thuật theo đường Quy Nhơn
Bồ Ðào Nha cử sang sứ giả
Ðem quốc thư vua đã chuẩn y
Năm mươi thuyền chiến cho đi
Theo lời cầu viện những gì đã xin
Cho con tin là hoàng tử Cảnh
Theo Ða Lộc đến cảng Versailles(1787)
Nhân danh Nguyễn Ánh qua đây
Ký xong hiệp ước xin vay khí tài
Trong Hiệp ước có hai điều khoản
Nhường cho Tây đảo cảng Côn Lôn
Tam Kỳ , cửa biển Hội An
Ðể thuyền của họ dễ dàng bán buôn
Về phía Pháp sẽ nhường cho Chúa
Bốn chiến thuyền tiền của quân lương
Có thêm nghìn sáu lê dương
Ðể thêm lính tráng quân trang mà dùng
Các hiệp ước bàn suông trên giấy
Chưa bao giờ được thấy thực thi
Hạ Châu , truyền sứ ra đi
Mua thêm súng đạn đem về bổ sung
Nguyễn Phúc Ánh phán cùng các tướng
Lập thao trường nuôi dưỡng ba quân
Chủ trương đãi ngộ rõ ràng
Vỗ về tướng sĩ đe răn loạn thần
0 nhận xét:
Đăng nhận xét