Ngựa báo thù hươu

Ngựa báo thù hươu - Le cheval s'étant voulu venger du cerf

De tout temps les Chevaux ne sont nés pour les hommes. 

Lorsque le genre humain de gland se contentait, 

Ane, Cheval, et Mule, aux forêts habitait; 

Et l'on ne voyait point, comme au siècle où nous sommes, 

Tant de selles et tant de bâts, 

Tant de harnois pour les combats, 

Tant de chaises, tant de carrosses, 

Comme aussi ne voyait-on pas 

Tant de festins et tant de noces. 

Or un Cheval eut alors différent 

Avec un Cerf plein de vitesse, 

Et ne pouvant l'attraper en courant, 

Il eut recours à l'Homme, implora son adresse. 

L'Homme lui mit un frein, lui sauta sur le dos, 

Ne lui donna point de repos 

Que le Cerf ne fût pris, et n'y laissât la vie; 

Et cela fait, le Cheval remercie 

L'Homme son bienfaiteur, disant: Je suis à vous; 

Adieu. Je m'en retourne en mon séjour sauvage. 

- Non pas cela, dit l'Homme; il fait meilleur chez nous: 

Je vois trop quel est votre usage. 

Demeurez donc; vous serez bien traité. 

Et jusqu'au ventre en la litière. 

Hélas! que sert la bonne chère 

Quand on n'a pas la liberté 

Le Cheval s'aperçut qu'il avait fait folie; 

Mais il n'était plus temps : déjà son écurie 

Etait prête et toute bâtie. 

Il y mourut en traînant son lien. 

Sage s'il eût remis une légère offense. 

Quel que soit le plaisir que cause la vengeance, 

C'est l'acheter trop cher, que l'acheter d'un bien 

Sans qui les autres ne sont rien.

Bản dịch : Tú Mỡ

Ngựa há phải sinh cho người vỗ 

Thuở người còn ở lỗ ăn lông 

Ngựa, lừa, la, vẫn chạy rông 

Tự do sinh sống ở trong cõi rừng 

Khác thời ta, chưa từng ai thấy 

Bao bộ đồ thắng đái yên cương 

Đồ trang bị ngựa chiến trường 

Nghênh ngang xa giá, chật đường song loan 

Cũng ít thấy liên hoan khánh tiết 

Chẳng liên miên yến tiệc xa hoa 

Một con Tuấn mã ngày xưa 

Với Hươu có sự bất hòa chấp tranh 

Chỉ vì Hươu phóng nhanh như gió 

Ngựa chạy không kịp nó, ức tình 

Ghen hơi tức khí đua ganh 

Phải van người giỏi giúp mình ra tay 

Người thuận giúp mắc ngay hàm thiếc 

Nhảy lên lưng, cứ riết ra roi 

Không còn cho ngựa nghỉ ngơi 

Kỳ cho Hươu bị bắt, rồi bỏ thây 

Xong việc, Ngựa ơn thầy đa tạ 

Nói: "Một lòng một dạ từ đây 

Cáo từ, xin hãy chia tay 

Bây giờ tôi lại xin quay về ngàn" 

Người rằng: "Hãy khoan khoan, không được! 

Ở nhà ta sung túc đâu bằng 

Dùng mi ta rõ khả năng 

Ở đây mi được chăm bằng thỏa thuê 

Máng cỏ nõn đầy kề ngang miệng 

Ổ rơm êm phủ đến tận hông" 

Than ôi! Nô lệ vào tròng 

Ấm no mà chẳng thong dong sướng gì? 

Ngựa mới biết hành vi quá dại 

Muộn quá rồi, đã cái chuồng đây 

Chết đi còn kéo lê dây 

Nếu khôn, hận nhỏ trước đây sá gì! 

Báo được thù tuy dạ hả hê 

Trả bằng giá đắt, dại nên chê 

Tự do đã mất khôn mua chuộc 

Của khác thôi còn quí giá chi!

(Nguồn: Ngụ ngôn chọn lọc La Fontaine, NXB Văn học, 1985)

Bản dịch : Đỗ Khắc Siêm, Hà Khắc Nguyện

Thuở loài người ăn sồi để sống 

Thì ngựa, lừa cũng giống nai, hươu 

Tự do rừng rậm sớm trưa 

Yên cương ngựa trận, xe lừa có đâu 

Mà yến tiệc sang giàu cũng ít 

Nhưng Ngựa kia lại ghét Nai rừng 

Nai nhanh hơn Ngựa vô cùng 

Ngựa cố sức đuổi, nhưng không kịp nào 

Ngựa đến người yêu cầu giúp đỡ 

Thắng yên cương, Ngựa chở trên lưng 

Đuổi Nai chạy mãi không ngừng 

Rốt cuộc đuổi kịp Nai rừng mạng toi 

Xong việc Ngựa đưa lời cảm tạ 

Và xin về hoang dã chốn xưa 

Nhưng người từ chối, vỗ về: 

- Ở đây đi Ngựa, sớm trưa cùng người 

Tôi thấy chú là loài hữu dụng 

Ở với tôi ăn uống ngon lành 

Bây giờ Ngựa biết lỡ lầm 

Miếng ngon đâu sánh được bằng tự do 

Ngựa hối dại, nhưng giờ quá trễ 

Chuồng xây xong khó thể ra về 

Yên cương đeo mãi đến già 

Chỉ vì một chút bất hòa cùng Nai 

Trả được thù có vui chăng nữa 

Cũng không bằng mất sự tự do 

Tự do là tài sản to 

Dù cho đổi lấy vàng kho không màng

(Nguồn: Ngụ ngôn La Fontaine, NXB Tân Văn, 1992)