Ong bầu và ong mật

Ông bầu và ong mật - Lès Frelons et les Mouches à miel

A l'oeuvre on connaît l'Artisan. 

Quelques rayons de miel sans maître se trouvèrent : 

Des Frelons les réclamèrent ; 

Des Abeilles s'opposant, 

Devant certaine Guêpe on traduisit la cause. 

Il était malaisé de décider la chose. 

Les témoins déposaient qu'autour de ces rayons 

Des animaux ailés, bourdonnants, un peu longs, 

De couleur fort tannée, et tels que les Abeilles, 

Avaient longtemps paru. Mais quoi ! dans les Frelons 

Ces enseignes étaient pareilles. 

La Guêpe, ne sachant que dire à ces raisons, 

Fit enquête nouvelle, et pour plus de lumière 

Entendit une fourmilière. 

Le point n'en put être éclairci. 

"De grâce, à quoi bon tout ceci ? 

Dit une Abeille fort prudente, 

Depuis tantôt six mois que la cause est pendante, 

Nous voici comme aux premiers jours. 

Pendant cela le miel se gâte. 

Il est temps désormais que le juge se hâte : 

N'a-t-il point assez léché l'Ours ? 

Sans tant de contredits, et d'interlocutoires, 

Et de fatras, et de grimoires, 

Travaillons, les Frelons et nous : 

On verra qui sait faire, avec un suc si doux, 

Des cellules si bien bâties. " 

Le refus des Frelons fit voir 

Que cet art passait leur savoir ; 

Et la Guêpe adjugea le miel à leurs parties. 

Plût à Dieu qu'on réglât ainsi tous les procès ! 

Que des Turcs en cela l'on suivît la méthode ! 

Le simple sens commun nous tiendrait lieu de Code ; 

Il ne faudrait point tant de frais ; 

Au lieu qu'on nous mange, on nous gruge, 

On nous mine par des longueurs ; 

On fait tant, à la fin, que l'huître est pour le juge, 

Les écailles pour les plaideurs.

Bản dịch : Lê Trọng Bổng

Có bắt tay vào việc 

Mới biết được dở hay 

Bắt gặp mấy tầng mật vô chủ 

Đàn ong bầu đòi nói của mình 

Đàn ong bầu yêu cầu xác minh 

Vụ kiện đưa vò vẽ xét xử 

Của thuộc về ai 

Khó làm sáng tỏ 

Các chứng tá khai 

Từ lâu đã gặp 

Một loài động vật 

Nâu nhạt dài dài 

Xung quanh tầng mật 

Vo vo cánh bay 

Tựa như ong vậy 

Nhưng đặc điểm ấy 

Cũng giống ong bầu 

Vò vẽ trước sau 

Không có cách nào 

Tìm được lý lẽ 

Nhằm gỡ thế bí 

Lại cho điều tra 

Chứng tá hàu toà 

Đông như tổ kiến 

Mịt mù vụ kiện 

Tựa mớ bòng bong 

Xử mãi chưa xong 

Một chị ong mật 

Thận trọng xưa nay 

Bèn nói như vầy: 

"Xin toà cho biết 

Cứ để thế ni 

Thì ích lợi gì? 

Sáu tháng trôi đi 

Giẫm chân tại chỗ 

Mật thì bỏ đó 

Hỏng dần từng ngày 

Lúc này là lúc 

Toà phải khẩn trương 

Có vì thói thường 

Nay thêm mai bớt 

Chẳng cần phúc tra 

Chẳng cần phản chứng 

Một mớ lủng củng 

Lần mãi không ra 

Xin toà chiếu cố 

Cho hai loài ong 

Ra đây xây tổ 

Qua đó sẽ rõ 

Ai biết ai không" 

Ong bầu phản đối 

Lời giải quyết này 

Vì thế biết ngay 

Bọn này không thạo 

Nghệ thuật xây tầng 

Mật ong tuyệt hảo 

Ai thật ai xạo 

Trắng đen rõ ràng 

Vò vẽ giao hoàn 

Vật về cố chủ 

Lạy trời phù hộ 

Cho vụ kiện nào 

Cũng theo lối Thổ 

Xét xử nhanh sao 

Lẽ thường bình dị 

Thay luật không sai 

Đỡ bao lệ phí 

Đằng này cứ thế 

Họ gặm họ nhai 

Xét xử kéo dài 

Làm ta kiệt quệ 

Tình hình tồi tệ 

Đến nỗi về sau 

Quan toà hưởng ruột ngao 

Người thưa còn cặp vỏ

(Nguồn: 200 bài ngụ ngôn Jean de La Fontaine/ NXB Thế Giới, 2004)