Chương 19 - Thảm án Lệ chi cung

Thuyền tách bến trong tình lưu luyến

Buổi tiễn đưa xao xuyến tâm can

Lá thu vừa trổ sắc vàng

Tả tơi rơi rắc, đường sang nẻo về

*

Sông uốn khúc bên lề liễu rủ

Nước lững lờ sương phủ đầu non

Quanh co mấy nẻo đường mòn

(1700) Phong quang mờ ảo như còn luyến thương

*

Buồn ly cách vấn vương tâm não

Đông cùng Tây mấy dạo chia xa

Người thương muôn dậm quan hà

Thân gầy tóc bạc, bóng tà đa đoan

*

Hàng liễu rủ nhịp nhàng sóng nước

Vỡ tan khi thuyền lướt trôi qua

Bóng người yêu dấu dần xa

Nhưng lời nhắn nhủ chan hòa nhịp tim

*

Thuyền vẫn lướt êm đềm trên sóng

Xuôi thời gian, khuấy động không gian

Dập dìu tiếng nhạc trong khoan

Hòa theo giọng hát điệu đàn nỉ non 

*

Cung réo rắt ru hồn quân tử

Vũ điệu mừng tiên nữ khoan thai

Vạt tiên phe phẩy gót hài

Đưa hồn người đến non đài mê cung

*

Thuyền rẻ lối qua sông Thiên Đức (75)

Bóng hoàng hôn sáng rực trên sông

Muôn sao lấp lánh theo dòng

(1720) Như đưa người đến non bồng cảnh tiên

*

Chiều mùng bốn đến miền trại vải (76)

Lệ Chi cung tồn tại lâu đời

Dựng xây giữa khoảng núi đồi

Để cho vua chúa từ thời Trần hưng (77)

*

Đường kinh lý tạm dừng chân nghỉ

Yên thân vàng, tâm trí thảnh thơi

Cây xanh phong cảnh tuyệt vời

Gió đưa đẩy lá nghe lời thông reo

*

Thuyền cập bến thả neo buông chống

Vua hân hoan ngồi ngắm trời xanh

Nước non một dải yên lành

Nhân dân trù phú đậm tình thương yêu

*

Nâng chén ngọc, một chiều êm ả

Vua ngâm nga khúc lạ điều hay

Bỗng đâu trận gió cuồng quay

Hắt hơi mấy lượt, lăn ngay xuống sàn

*

Đám cung nữ kinh hoàng la hét

Đoàn vệ quân tức tốc ẵm vua

Đặt Ngài ngay ngắn giường thưa

(1740) Lương y đến trể vì chưa cập bờ

*

Nên Thị Lộ đứng chờ bên cạnh

Đấp chăn êm trong cảnh lo âu

Vành môi khóe mắt u sầu

Đắn đo không biết phải cầu nơi ai

*

Nhóm Tạ Thanh mặt mày chẳng thấy

Lương Dật vừa biệt phái về cung

Khải tâu Hoàng Hậu cửu trùng

Long xa bí mật đến vùng Chi cung

*

Ngự y đến tay chưn bủn rủn

Thánh hoàng đà mềm nhủn tứ chi

Nhắm nghiền như thể đang đi

Giữa vùng yên tỉnh không gì lắng lo

*

Cố tìm kiếm nguyên do chứng bịnh

Cùng thuốc thang định tỉnh Thánh hoàng

Thánh y cũng phải chịu hàng

Mệnh phần đã hết, Ngọc hoàng chờ tin

*

Trời hừng sáng sóng tình cố giữ

Trống với kèn vẫn đủ tiếng vang

Thánh hoàng xa giá hồi loan

(1760) Trở về cung nội chu toàn viễn kinh

*

Chiều mùng sáu ghập ghềnh xa giá

Qua cổng thành đèn đã nhóm lên

Một hồi chuông trống vang rền

Báo tin Thánh Thượng về miền Tây phương

*

Nhóm triều chánh thăng đường khẩn cấp

Do Hậu hoàng triệu tập trào trung

Nắm quyền Nhiếp chánh Cửu trùng 

Bang Cơ Thái tử hai xuân đương nồng

*

Lên kế nghiệp Nhân Tông hoàng đế

Chuyện triều trung đành để Mẹ lo

Được thêm người cậu chung đò (78)

Tấn phong Cữu phụ theo phò một bên 79)

*

Việc trước nhứt ghi tên làm lễ

Phát tang xong điện tế vong linh

Khói hương quyện cả cung đình

Hồn vua phảng phất thấu tình tôi trung ?

*

Nguyễn Thị Lộ cùm gông tại chổ

Bị cáo gian thuốc đổ hại vua

Trời xanh chuyển nắng thành mưa

(1780) Ép người trung liệt còn thua tôi loàn

*

Chúng tra khảo hồng nhan chẳng tiếc

Trớ trêu thay, Đinh Liệt cầm đầu (80)

Hỏi rằng lòng dạ hiểm sâu

Hợp cùng Nguyễn Trãi mưu cầu lợi danh

*

Hỏi cặn kẻ : Bà canh bên cạnh

Khi Thánh hoàng bất tỉnh mê mang

Chính bà cầm chén thuốc thang

Chính tay đổ thuốc Thánh hoàng hồn thăng ?

*

Này Thị Lộ phải chăng Nguyễn Trãi

Đã xúi bà ám hại Quân vương ?

Thưa Ngài xét xử cho tường

Ức Trai đã được lòng thương Thánh hoàng

*

Chính Thánh thượng quá giang thăm viếng

Cùng luận bàn chọn tuyển nhân tài

Lòng nào đem đến nạn tai

Ý nào phản nghịch, voi dày ngựa phân (81)

*

Thần thiếp nghĩ nhân dân hạnh phúc

Cả thảy đều đem sức tài bồi

Nghĩa vua hiền, trọn phận tôi

(1800) Lòng nào lại dám lấy vôi tôi màu

*

(75) Sông Thiên Đức là sông Đuống

(76) Ngày mùng 4 tháng 9 d.l. năm Nhâm Tuất (1442)

(77) Lệ Chi cung được xây từ đời nhà Trần để cho vua chúa dừng chân khi đi kinh lý

(78) Người anh của Hoàng Hậu Nguyễn Thị Anh là Nguyễn Phù Lộ

(79) Cậu vua

(80) Đinh Liệt giữ chức Đại đô đốc, được Hoàng Thái Hậu đề cử cùng Nguyễn Thiên Tích làm hình quan để xét xử và tra tấn. Đinh Liệt và Nguyễn Thiên Tích những trung thần vừa là bạn của Nguyễn Trãi, muốn cứu Nguyễn Trãi, nhưng trước thế lực của Hoàng thái hậu, không làm gì hơn được.

(81) Tứ mã phân thây