Việt Nam 100 năm Pháp thuộc (1859 - 1945)

(Từ câu 571 đến câu 616)

571. Em ơi, nói nữa chi đau

Về thăm lịch sử từ lâu quê nhà 

Việt Nam những luống can qua

574. Địa dư không thể thoát ra cái vòng

Cái vòng truyền giáo cong cong

Cái vòng mua bán, lòng thòng thực dân

Đã từ thế kỷ mười lăm

578. Cả hai thứ ấy ăn nằm nước ta[116] 

Khi nói gần, khi nói xa

Cái màn xâm thực hiện ra cả rồi 

Đời Thiệu Trị, họ châm ngòi [117]

582. Đến đời Tự Đức, coi mòi không xong[118]

Hai lần đại bác đì đùng

Hai lần Đà Nẵng, lưng tròng đứng trông 

Rồi thì Ba tỉnh Miền Đông 

586. Miền Tây Ba tỉnh cũng vong theo ngày 

Miền Nam tự trị từ đây[119]

Miền Bắc thuộc địa, lan lây mấy hồi 

Miền Trung bảo hộ, ôi thôi 

590. Ba Miền nước Việt đến hồi tang thương 

Xéo dày cho nát quê hương 

Trăm năm Pháp thuộc, trăm đường âm u

Đường đi kháng chiến mịt mù 

594. Đường vào thăm thẳm ngục tù mở ra 

Đường thì đày ải châu sa

Đồn điền, phu tải, thịt da lưng còng

Hàm Nghi mang nỗi hờn vong[120]

598. Thanh Giảng tuẫn tiết trôi dòng vấn vương 

Em thương Hoàng Diệu, Tri Phương[121]

Phận làm tướng, chỉ một đường tử sinh

Duy Tân biệt xứ một mình[122]

602. Huế Triều nuốt ngậm điêu linh âm thầm 

Cả dân tộc, khối hờn căm

Cả quê hương, bóng ngoại xâm phủ mờ 

Cần Vương lên ải mịt mờ[123]

606. Văn Thân gắng gượng xác xơ não nùng[124] 

Đông Kinh Nghĩa Thục, điệp trùng[125]

Tiếng lòng cứu nước đều cùng đứng lên

Đường đi kháng chiến thênh thênh

610. Khi nào hết giặc, quê mình mới thôi

Hoàng Hoa Thám, tựa núi đồi[126]

Nguyễn Trung Trực, mượn con mồi hiếu ân[127]

Em thương Thái Học vong thân 

614. Còn quay nhìn, lưỡi dao đâm vào người

Trước khi chết, ngạo nghễ cười

616. Hôm nay ta chết, mai người Pháp tây[128] 

Tù đày, xử tử, phanh thây

618. Biết bao liệt sĩ tháng ngày âm vang 

Em thương Cô Bắc, Cô Giang [129]

Tuổi còn xuân, gãy nửa đàng, em ơi !

Bắc – Giang, về với chơi vơi

622. Em theo Trưng-Triệu, muôn đời nhớ thương

Em đi khắp phố khắp phường

Từng đốt xương, nối con đường quê hương [130]

Ba Kỳ, hai chữ đoạn trường

626. Một Kỳ đã khổ, còn vương Ba Kỳ[131] 

Bắc Nam Trung đẹp thế ni !

Đừng kêu đừng gọi Ba Kỳ nữa nghe !

Võng đưa kẽo kẹt trưa hè 

630. Em ơi, có cảm tiếng ve kêu sầu

Sầu ai réo tận canh thâu !

632. Khóc ai réo tận tinh cầu lan xa !!!