XI. Nhà Trần (Thời kỳ thịnh trị: 1226 - 1340)
1. Những việc cải cách đầu tiên
2. Văn học và võ công
3. Phong tục đời Trần
4. Đức độ và chánh trị của Trần Thánh tông
5. Trần Hưng Đạo phá Mông Cổ
6. Anh tông và Minh tông
7. Việc đánh dẹp về đời Hiến tông
1. Những việc cải cách đầu tiên
Đông A tỏ mặt vừng hồng,
Thái tông cải hiệu Kiến trung rõ rạng
Trần Thừa là Thái thượng hoàng,
Chuyên quyền thính đoán , gồm đường kinh luận
Soạn làm thông chế lễ văn ,
Thuế điền đã định, số dân cũng tượng
Tướng thần mới đặt bình chương ,
Huyện châu sai kẻ khoa trường trị dân,
Bạ đầu thi kẻ lại nhận
Hiệu quân Tứ thánh, Tứ thần mới chịa
Hà phòng rày mới có đê,
Trăm quan áo mạo, dù xe thêm tượng
Việc ngoài đánh dẹp bốn phương,
Phó cho Thủ Độ chuyên đường trị dận
2. Văn học và võ công
Thượng hoàng phút đã từ trần,
Thái tông tuổi mới đến tuần mười hại
Cao minh đã có tư trời ,
Lại thêm Thủ Độ vẽ vời khôn ngoạn
Sùng văn , tô tượng Khổng, Nhan ,
Dựng nhà Quốc học , đặt quan Giám thần ,
Bảy năm một hội thanh vân ,
Anh tài náo nức dần dần mới rạ
Trạng nguyên, bảng nhỡn, thám hoa,
Kẻ kinh, người trại cũng là tài danh
Lại thi thái học chư sinh,
Lại thi tam giáo chia rành ba khoạ
Thân chinh trỏ ngọn thiên qua ,
Chiêm nam, Nguyên bắc đều là dẹp tạn
3. Phong tục đời Trần
Vì ai, đạt gánh giang sản
Mà đem cố chúa gia oan nỡ nào!
Chiêu hoàng duyên trước làm sảo
Gả đi bán lại , coi vào khó nghe!
Phép nhà chẳng sửa buồng the,
Vợ anh sao nỡ đem về hậu cung
Bởi ai đầu mở hôn phong,
Khiến nên một đạo khuê phòng thẹn riêng!
Thuần bôn dong thói ngửa nghiêng,
Họ đương lấy lẫn nào kiêng sợ gị
Thiên Thành công chúa vu quy,
Sao Trần Quốc Tuấn cướp đi cho đảnh
Sính nghi đem tiến thiên đình
Thuỵ bà lăng líu, Trung Thành ngẩn gơ:
Dị đoan mê hoặc khôn chừa,
Chùa tô phật tượng, đình thờ Thích cạ
Tin lời phong thuỷ khi tà,
Đào sông đục núi cũng là nhọc thay!
Lễ đâu yến ẩm quá say,
Đội mo rót rượu, dan tay vui cượi
Ba mươi năm chán cuộc đời,
Truyền cho con nối, ra ngoài Bắc cụng
4. Đức độ và chánh trị của Trần Thánh tông
Thánh tông hiếu hữu một dòng,
Sớm hôm chầu chực, mát nồng thảnh thợi
Anh em đệm cả gối dài,
Sân trong yến lạc , cõi ngoài ấm phọng
Một thiên truyền thụ phép lòng,
Di mưu cho kẻ nối dòng ngày sạu
Văn nho khuya sớm giảng cầu,
Kẻ tu sử ký, người chầu kinh diện
Bề ngoài nghiêm việc phòng biên,
Kén quân đoàn luyện tập thuyền Cửu sạ
5. Trần Hưng Đạo phá Mông Cổ
Trao truyền theo lối phép nhà,
Nhân tông hùng lược lại là tài hơn,
Rợ Nguyên quen thói tham tàn,
Quân năm mươi vạn, những toan tranh hành,
Sắc sai Hưng Đạo tổng binh,
Với Trần Quang Khải các dinh tiến vạo
Chương dương một trận phong đào,
Kìa ai cướp giáo, ra vào có cổng
Hàm quan một trận ruổi giong,
Kìa ai bắt giặc, uy phong còn truyển
Giặc Nguyên còn muốn báo đền,
Mượn đường hộ tống binh thuyền lại sạng
Xương bày trắng đất, máu màng đỏ sộng
Trần Hưng Đạo đã anh hùng,
Mà Trần Nhật Duật kể công cũng nhiệu
Hoài Văn tuổi trẻ trí cao,
Cờ đề sáu chữ quyết vào lập cộng
Trần Bình Trọng cũng là trung,
Đành làm Nam quỷ, không lòng Bắc vượng
Khuyển ưng còn nghĩa đá vàng,
Yết Kiêu, Dã Tượng hai chàng cũng ghê!
Mà trong ngọc diệp kim chi,
Lũ Trần Ích Tắc sao đi đầu hảng
Nhân khi biến cố vội vàng,
Kẻ trung người nịnh đôi dàng tỏ ra,
Trùng hưng đem lại sơn hà,
Đã hay thiên tướng cũng là tài sịnh
Nước nhà khi ấy thanh bình,
Truyền ngôi thái tử, lánh mình Ngoạ vận
6. Anh tông và Minh tông
Anh Tông nối giữ nghiệp Trần,
Trong tu văn đức, ngoài cần vũ cộng
Có châm để dạy Đông cụng
Thuỷ vân có tập vui cùng bút nghiện
Ví không mến phật, say thiền,
Cũng nên một đứng vua hiền Đông Ạ
Quyện cần rồi lại xuất giá,
Minh tông kế thống cũng là hiền vượng
Mười lăm năm giữ phép thường,
Rạng nền nếp cũ, mở giường mối sạu
Tiếc không biện biệt ngư châu
Để cho tà nịnh ở đầu giai bạn
Khắc Chung thêm dệt lời gian,
Quốc Chân mắc phải tiếng oan thiệt mịnh
7. Việc đánh dẹp về đời Hiến tông
Hiến tông làm máy lung linh,
Nghiêm xem tinh độ vận hành không sại
Thạch đê mới đắp đường dài,
Nước sông thuận lối về ngoài biển Động
Thừa bình lại hiếu vũ công,
Đà giang xa mã, Nam nhung tinh kỳ
Cổ quăng mấy kẻ truy tuỳ,
Nhữ Hài, Chiêu Nghĩa đều về thuỷ cung
Kiềm châu có đá kỷ công,
Oán dày vẻ triện, sầu đông ngấn rệu
0 nhận xét:
Đăng nhận xét