XVIII. Cuối đời nhà Lê (1783 - 1786)
1. Loạn kiêu binh ở kinh thành
2. Nguyễn Huệ ra Bắc lần thứ nhất
3. Chúa Trịnh Khải bị bắt
4. Nguyễn Huệ trả quyền Lê Hiển tông
5. Quân Tây sơn rút về Nam
6. Triều đình vua Lê Chiêu Thống
7. Nguyễn Hữu Chỉnh chuyên quyền
1. Loạn kiêu binh ở kinh thành
Sâm già, Cán lại thiếu niên
Phó cho Hoàng Bảo giúp nên sao đảnh
Tuyên phi học thói buông mành,
Trong dưa dưới mận nhân tình đều nghị
Ở trong Khải mới thừa ky,
Ngoài quân ba phủ nhân khi lộng hành
Cùng nhau sáp huyết hội minh,
Trống hồi chửa dứt, các dinh đã vạo
Cửa thành binh lửa xôn xao,
Một cơn cỏ nội cá ao còn gì!
Cán vong, Khải lại tiếm vì,
Phủ binh từ ấy nhiều bề tuyên kiêu,
Hung hăng ngoài phố trong triều,
Phá nhà cướp của, dập dìu vào rạ
Đầy đường những tiếng oán ta,
Văn thần, võ tướng đều là bó tạy
2. Nguyễn Huệ ra Bắc lần thứ nhất
Tiến đồn nghe đến giặc Tây,
Tiềm mưu còn rắp đợi ngày xuất chịnh
Có tên Nguyễn Chỉnh tài danh,
Nhân khi tao loạn đem mình hàng Tậy
Cơ quan mưu lược vẽ bầy,
Cam lòng nước cũ, mượn tay người ngoại
Tây sơn biết tỏ một hai,
Chia quân thuỷ bộ quyết bài kéo rạ
Ngọn cờ trổ lối sơn pha,
Hải vân đồn trấn, đâu là chẳng tản
Cánh buồm đè lớp cuồng lan,
Cát dinh, Động hải quân quan chạy dại
Nguỵ Tây còn sợ mặt ngoài,
Rắp ngăn Tràng luỹ tính bài phân vương
Khéo đâu Chỉnh lại đưa đường,
Rằng: " Trong sự thế chi nhường cho ải
Tướng công uy nhức bên trời,
Này cơ phát trúc hẳn mười chẳng xạ
Bấy lâu họ Trịnh gian tà,
Binh kiêu, dân oán ắt là bại vọng
Uy trời ai giám tranh phong,
Hãy xin thừa thắng ruổi giong cõi ngoại"
Phải chăng Huệ mới nghe lời,
Lại cho Nguyễn Chỉnh, lĩnh bài tiên phọng
Lá buồm theo ngọn gió đông,
Vượt qua cửa bể vào sông Vị Hoạng
Quân dung, đâu mới lạ nhường!
Mão mao, áo đỏ chật đường kéo rạ
3. Chúa Trịnh Khải bị bắt
Bụi hồng mờ mịt kinh hoa,
Lục môn, Thuý ái gần xa tan tạnh
Quyết liều Trịnh mới thân chinh,
Tây luông giáp trận quân mình đảo qua
Nài voi toan trở lại nhà,
Cờ Tây sơn đã mở ra đầy thạnh
Qua Hạ lôi rắp lánh mịnh
Giữa đường gặp đứa phụ tình bắt rạ
4. Nguyễn Huệ trả quyền Lê Hiển tông
Nguỵ Tây vốn kẻ hung tà,
Còn e người chốn Bắc hà khó xọng
Phù Lê có biểu mật phong,
Mặt ngoài trung nghĩa, trong lòng gian phị
Hiển tông tuổi tác đã suy,
Nghe tin binh biến biết gì là đậu
Vừa khi Nguyễn Huệ vào hầu,
Vấn an lại kể gót đầu đinh nịnh
Rằng: " Nghe họ Trịnh cường hoành,
Vậy đem quân nghĩa quét thanh bụi trận
Chủ trương mừng thấy đông quận
Thái bình cây cỏ được nhuần hơi mựa"
Phúc lành chúc chữ cửu nhự
Của tin mấy quyển đồ thư dâng vào,
Bệ rồng ban chiếu tinh bao,
Gia phong Nguyễn Huệ đương trào quốc cộng
Ngọc Hân vừa trạc đào hồng,
Ép duyên kim cải kết lòng sài lang,
Đương cơn đòng bác ngổn ngang,
Thực hư chưa tỏ, biến thường ai tịn
Hơi tàn gần trở gót tiên,
Lại vời Nguyễn Huệ gửi quyền quốc giạ
Một hai xin trở về nhà,
Bóng đèn, tiếng búa giám là di duyện
5. Quân Tây sơn rút về Nam
Bảo thành kinh lý đã yên,
Ngôi cao phó lại cháu hiền thừa giạ
Duy Kỳ nối giữ nghiệp nhạ
Cải nguyên Chiêu thống mới là sơ niện
Huệ còn lưu ở Long biên,
Anh là Nguyễn Nhạc theo miền lại rạ
Rước mời ngày tiếp đôi ba,
Bệ từ, Nhạc mới lân la tự tình
" Đất, dân đâu cũng triều đình,
Giao lân rồi sẽ cất mình Nam quị"
Nửa đêm ám hiệu cuốn kỳ
Bao nhiêu tài hoá chuyên về sạch khộng
Bỏ Nguyễn Chỉnh ở Thăng lọng
Cũng toan cắt cánh mở lồng với ại
Về quê Chỉnh mới giả bài,
Rằng vâng mật chỉ hồi sai đất nhạ
Mộ quân hương dõng đem ra,
Ngoài là chống giặc, trong là giữ kịnh
6. Triều đình vua Lê Chiêu Thống
Cựu thần mấy kẻ công khanh,
Thoái hưu để việc miếu đình mặc ải
Tân khoa còn có một hai,
Bùi Dương, Trần Án cũng người trung trịnh
Cùng nhau phụng sắc triệu binh,
Thổ hào củ tập vào kinh hộ tuỵ
Phân vân tranh lập nhiều bề,
Kẻ phò Trịnh Lệ, người suy Trịnh Bộng
Yến đô lại cứ tập phong,
Những mưu phò Trịnh, quên lòng tôn Lệ
Mậu Xưng, Tích Nhưỡng kể chi,
Phùng Cơ còn biết thị phi nhẽ thương,
Trách thay Trọng Tế họ Dương,
Cũng trong khoa bảng, cùng phường đai cân
Sao không biết nghĩa quân thần
Bầy mưu phế lập sắp quân vây thạnh
Non sông còn mặt triều đình,
Bạc đen xem thấy nhân tình mà ghệ
7. Nguyễn Hữu Chỉnh chuyên quyền
Lê hoàng căm giận nhiều bề,
Mật thư sai sứ đưa về Nghệ ạn
Chỉnh xưa tuy giả mưu gian,
Được thư rầy mới nở gan anh hụng
Hịch bay đâu cũng nức lòng,
Tứ thành Tứ đột quân ròng hơn muôn,
Dặm trường thẳng ruổi chinh an
Nghệ, Thanh quét sạch mấy đoàn kiến ong,
Yến đô sức yếu thế cùng,
Theo Dương Trọng Tế qua vùng Bắc nịnh
Đại quân tiến đến kinh thành,
Long tân ngự duyệt, đại đình thưởng cộng
Loan thư ban trước thềm rồng
Cha phong Bằng quận, con phong tước hậu
Trăm quan ngôi thứ ở đầu,
Cánh vây sum họp, phủ lầu nghênh ngạng
0 nhận xét:
Đăng nhận xét