LÊ THẦN TÔNG HOÀNG ÐẾ (1619- 1643, 1649- 1662)
TRỊNH TRÁNG (1623- 1652)
NGUYỄN PHÚC LAN (1635- 1648)
NGUYỄN PHÚC TẦN (1648- 1687)
LÊ CHÂN TÔNG HOÀNG ÐẾ (1643- 1649)
TRỊNH TRÁNG (1623- 1652)
NGUYỄN PHÚC LAN (1635- 1648)
NGUYỄN PHÚC TẦN (1648- 1687)
LÊ CHÂN TÔNG HOÀNG ÐẾ (1643- 1649)
LÊ THẦN TÔNG HOÀNG ÐẾ (1649- 1662)
NGUYỄN PHÚC TẦN (1648- 1687)
TRỊNH TẠC (1657 - 1682)
LÊ HUYỀN TÔNG HOÀNG ÐẾ (1663- 1671)
LÊ GIA TÔNG HOÀNG ÐẾ (1672- 1675)
LÊ HY TÔNG HOÀNG ÐẾ (1676- 1704)
TRỊNH CĂN (1682- 1709)
NGUYỄN PHÚC TRĂN (1687- 1691)
NGUYỄN PHÚC CHU (1691- 1725)
LÊ DỤ TÔNG HOÀNG ÐẾ (1705- 1728)
Năm Kỹ Mùi (1619) vào đầu mùa hạ
Vua Lê sai thủ xạ giết Vương
Chẳn may đạn chỉ xẹt ngang
Trịnh Tùng rất giận căm gan bấy giờ
Sau biến cố bức vua thắt cổ
Giam Trịnh Xuân nội phủ tức thì
Ðưa ngay thái tử Duy Kỳ
Lên ngôi cửu ngũ trị vì thay cha
LÊ THẦN TÔNG HOÀNG ÐẾ (1619- 1643, 1649- 1662)
Bốn năm qua trong cơn bạo bệnh
Chúa Trịnh Tùng viết lệnh truyền Vương
Giao cho Trịnh Tráng quân quan(1623)
Nắm quyền phủ Chúa sửa sang mối giềng
TRỊNH TRÁNG (1623- 1652)
Không được quyền Trịnh Xuân nổi loạn
Tấn công vào phá tán nội cung
Bức cha cho tới đường cùng
Phóng tên đốt cháy khắp vùng kinh sư
Anh em chúa tranh đồ ngôi báu
Gây nên trò đổ máu lương dân
Lựa thời theo kế Bình Vương
Bắt Xuân, kể tội chặt chân chết dần
Kể từ khi Trịnh Xuân bị giết
Bọn tiếm quyền mới dẹp được yên
Xã tắc trong cảnh thái bình
Nam Bắc tạm hoãn giao tranh bấy giờ
Mỗi ba năm lại cho thi Hội (1627,1630,1634,1637..)
Cả hai miền sĩ tử nhiều nơi
Trịnh-Lê hưng thịnh Ðàng ngoài
Ðàng trong chúa Nguyễn đất đai lớn dần
NGUYỄN PHÚC LAN (1635- 1648)
Nguyễn Phúc Lan thay cha kế vị
Con Kính Ðiễn là mẹ của Vương
Một người dũng lược am tường
Mấy lần chận dứng xâm lăng đàng ngoài
Coi phủ chúa trên mười năm lẻ
Ðến Mậu tý (1648) tạ thế khi đang
Trên thuyền qua phá Tam Giang
Một cơn đột quỵ làm vương từ trần
Năm Quý Mùi (1643) tướng quân Trịnh Tạc
Lĩnh đại binh đến Bắc sông Gianh
Bất ngờ đánh úp thật nhanh
Tấn công Nhật Lệ chiếm thành giữ dân
Người Hà Lan giúp ngầm Trịnh Tráng
Ba chiến thuyền dàn sẵn ngoài khơi
Ðàng Trong trinh sát đã hay
Lập ra kế hoạch đợi ngày phản công
NGUYỄN PHÚC TẦN (1648- 1687)
Nguyễn Phúc Tần (1648-1687) cho dùng tàu chiến
Khi Hà Lan đã đến gần bờ
Tấn công lúc địch bất ngờ
Ðánh chìm một chiếc giong cờ đuổi theo
Ðến tháng ba cường triều nóng bức
Gió hạ ỳLào thổi rát thịt da
Sức quân cạn kiệt can qua
Vua Lê hạ lệnh rút ra trở về
Ở Ðàng Ngoài từ khi xuống chiếu
Cho nhà thờ giảng đạo Gia Tô
Chừ vua lệnh cấm giáo đồ
Tuyên truyền tả đạo kể từ hôm nay
Giáo sĩ Rhode lệnh rời khỏi nước
Ông là người đoán được về sau
Giúp người truyền bá được mau
Tìm ra chử mới làm sao dể dùng
Ðặt loại vần gọi chung Quốc Ngữ
Ðược viết bằng mẫu tự LaTinh
Dạy cho giáo sĩ thật rành
Soạn thêm tự điển để dành mà tra
Năm Kỷ Hợi (1654) kiểm nhà có đạo
Ở Ðàng Ngoài đồ giáo ba trăm
Nhất là ở đất Sơn Nam
Nhà thờ Thiên Chúa xây gần sát nhau
Truyền ngôi cho con đầu thừa kế
Lê Thần Tông lui để dưỡng già
Chân Tông tuổi mới mười ba
Khi vào triều chính có cha đi cùng
LÊ CHÂN TÔNG HOÀNG ÐẾ (1643- 1649)
Chúa Trịnh Tráng được phong Thái úy
Năm Ất Dậu kế vị ngôi cha
Trông coi mọi việc quốc gia
Cung vua phủ chúa hai nhà thông gia
Năm Ðinh Hợi (1645) quân nhà Trịnh Tráng
Ðem đại binh sang đánh Quảng Ðông
Thu hồi đất cũ mấy vùng
Quân ta làm chủ vòng cung đất này
Hai năm sau (1647) chẳn may vua chết
Thái Thượng Hoàng lại thế ngôi xưa
Vén tay coi ngó cơ đồ
Thái bình thịnh trị được mùa nhiều năm
LÊ THẦN TÔNG HOÀNG ÐẾ (1649- 1662)
Ỏ đàng trong , khai lâmlấp biễn
Dạy cho dân phát triễn ruộng hoang
Truyền ngôi chúa Nguyễn Phúc Lan
Giao cho thế tử Phúc Tần lên ngai
NGUYỄN PHÚC TẦN (1648- 1687)
Nguyễn Phúc Tần lên ngôi phủ Chúa
Lảnh việc quân vào tuổi ba mươi
Cầm cân nẫy mực trong tay
Chăm coi chính sự đêm ngày lo toan
Ỏ đang ngoài thuyền buôn các nước
Ðưa chiếu thư xin được giao thương
Công ty Ðông Ấn Hòa Lan
Mỡ ra thương điếm ở gần Hưng Yên
Người Hòa Lan mở thêm Phố Hiến
Ở Hãi Hưng làm điễm bán buôn
Thương thuyền tấp nập trên đường
Ma Cao - Ấn Ðộ chở hàng đem sang
Các lái buôn là người Nhật, Pháp
Bồ Ðào Nha muốn cập lên bờ
Thanh Trì, Kẻ Chợ dành cho
Làm nơi thuê mướn lưu cư tạm thời(1662)
Năm Canh Dần(1650) Ðàng ngoài thi Hội
Ðỗ kì này chỉ có tám người
Thế Hiền tiến sĩ Giáp Khôi
Trịnh Cao,Văn Lễ sáu người xuất thân
Cuối Tân Mão(1651)Ðàng trong mở cửa
Nước Hà Lan cử sứ giảÔ sang
Vertegen xin giao thương
Phúc Tần đồng ý cho bàn hiệp thương
Một hiệp ước được vương kí kết
Với Hà Lan trong việc bang giao
Faifô thương điếm dồi dào
Lại cho miễn thuế hàng vào nước ta
Năm Aãt Mùi(1655) vừa qua tháng tám
Nguyễn điều binh đi đánh Trịnh quân
Trịnh Lương túng thế lùi dần
Bắc Hà, Nghĩa Liệt dậm chân đợi ngày
Cho viện binh vua sai Trịnh Tạc
Ðem đại quân cùng các thân vương
Ðiểm binh hạ lệnh lên đường
Phúc Tần được báo vội vàng dời binh
Quân Trịnh-Nguyễn giao tranh liên tục(1652-1662)
Cuộc chiến này tàn khốc dã man
Khi thì đột phá phương Nam
Khi thì Bắc phạt tan hoang ruộng vườn
TRỊNH TẠC (1657 - 1682)
Trịnh Tráng chết, chúa nhường thừa kế
Giao con mình thay thế việc quân
Vua phong Trịnh Tạc đại thần
Nắm quyền cai trị trấn an biên thùy
Lê Thần Tông làm vì cho có
Vừa băng hà vào độ cuối thu
Ðứa con Duy Vũ còn thơ
Huyền Tông là hiệu bấy giờ nhận ngôi
LÊ HUYỀN TÔNG HOÀNG ÐẾ (1663- 1671)
Vua Huyền Tông lên ngôi kế vị
Lãnh sắc phong theo lễ quốc vương
Vua sai Lê Hiệu lên đường
Mang theo lễ cống đem sang Thanh triều
Trong chín năm dưới triều Duy Vũ
Có năm lần bão lốc vỡ đê (1663,1668,1670à)
Gắt gay nắng, mưa dầm dề
Mùa màng mất trắng nhiều bề khó khăn
Ðất Cao Bằng giao cho họ Mạc (1669)
Sau mấy lần Trịnh Tạc thảo chinh
Sau theo đề nghị vua Thanh
Bốn châu tạm cắt đất mình trao đi
Ðạo Gia Tô, trong ngoài cấm đoán
Bắt người dân phỉ bán giáo điều
Ðàng Ngoài giáo sĩ khá nhiều
Trăm ngàn tín hữu đi theo đạo này(1664)
Các giáo sĩ từ Tây phương đến
Theo thương thuyền những chuyến ngang qua
Thương nhân nhưng lại thực ra
Họ là giám mục hay là thừa sai(1669)
ƠƯ Ðàng Ngoài cho tàu được đáp(1672)
Các công ty Anh Pháp giao thương
Mở ra phố điếm, hiệu buôn
Ðổi trao sản vật, mua hàng đem ra
Cấm triệt để buôn qua bán lại
Với nước ngoài các loại điểu thương
Nhất là quân dụng tai ương
Ai mà vi phạm khám đường giam ngay
LÊ GIA TÔNG HOÀNG ÐẾ ( 1672- 1675)
Năm Tân Hợi lên thay ngôi vị(1671)
Cho anh mình Hoàng đế Huyền Tông
Là người mới chết vừa xong
Triều thần tôn gọi Gia Tông từ này
Năm Nhâm Tí(1672)vua sai Trịnh Tạc
Cùng Trịnh Căn dùng các quân doanh
Ước chừng mười tám vạn binh
Vượt qua phòng tuyến tiến nhanh vào miền
Bị quân Nguyễn bao quanh đánh rát
Sáu tháng sau Trịnh Tạc phải lui
Chiến tranh tạm lắng từ nay
Sông Gianh đành cắt chia đôi hai miền
Ðầu tháng tư nhằm năm Ất Mão(1675)
Phủ Trịnh cho khẩn báo vua băng
Cả nhà họ Trịnh bàng hoàng
Vì vua và chúa như tuồng anh em
LÊ HY TÔNG HOÀNG ÐẾ (1676- 1704)
Ðể nối ngôi chúa đem thế tập
Hoàng đế là Duy Cáp đưa lên
Vĩnh Trị năm ấy nguyên niên
Hy Tông hoàng đế rao truyền trong dân
Phạm Công Trứ là quan Ðông Các
Một người hiền tháo vát tài ba
Cũng là một vị sử gia
Có nhiều trước tác như là :Tục Biên
Tám năm trước sanh tiền chưa mất
Trịnh Tạc cho đánh đất Cao Bằng
Ðời Mạc hơn tám mươi năm
Ðến đây chính thức diệt vong hoàn toàn
Ở Ðàng Trong, Chúa ban tướng cũ
Của nhà Minh, đông phố định cư
Mạc Cửu được cấp đất cho
Mở mang cương thổ kể từ Hà Tiên
Ðất phía Nam một miền sung túc
Mà Ðàng Ngoài bão lụt liên miên
Thế mà còn sửa chùa chiền
Làm cho dân khổ hao tiền tốn công
Nguyễn Sĩ Dương, hết lòng soạn sử (1681)
Ông đã biên Thực Lục triều Lê
Trung hưng công nghiệp nhiều bề
Tục biên sử kí Lê Huy viết lời
Bài đề tựa vua sai biên soạn
Sửa những phần khôn đúng bổ sung
Giữ lại bài của Lê Tung
Làm bài tổng luận vô cùng tuyệt luân
TRỊNH CĂN (1682- 1709)
Con Trịnh Tạc :Trịnh Căn thế tử
Ðược truyền ngôi nối giữ tước vương
Sửa sang chính trị mối rường
Ngoại giao khôn khéo chỉnh trang nhiều bề
Hoàng đế Pháp Louis 14(1682)
Gửi quốc thư đến chốn triều đình
Trịnh Căn chuẩn thuận hoan nghênh
Gửi thư phúc đáp tỏ tình bang giao
Lê Hy Tông yêu cầu Trung Quốc (1688- 1689)
Trả lại vùng đất nước biên cương
Mà dân Thanh đã lấn đường
Vượt qua cột mốc giao thương hai đàng
NGUYỄN PHÚC TRĂN (1687- 1691)
Nguyễn Phúc Trăn được trao ngôi chúa
Năm vừa rồi(1687)chọn lựa dời đô
Phú Xuân xây dựng cơ đồ
Thành trì gia cố bồi tô miếu đường
Ông cũng còn gọi là chúa Nghĩa
Chọn làm người kế vị tiên vương
Thuế tô tha giảm mọi đường
Tính tình rộng rãi nhún nhường khiêm cung
Cho tiên phong đem quân cứu viện
Vì Chân Lạp nội chiến tương tàn
Bổ sung cho tướng Dương Lâm
Tinh binh thiện chiến định an cả vùng
Chúa Nguyễn Phúc cuối cùng đánh bại
Vua Chiêm Thành ở mãi Ðàng Trong
Bởi Chiêm không chịu phục tùng
Lại đem quấy nhiễu ở vùng Diên Ninh
NGUYỄN PHÚC CHU (1691- 1725)
Vừa trưởng thành thì cha tạ thế
Nguyễn Phúc Chu kế vị phụ vương
Một người am hiểu tinh tường
Lo toan chính sự mở mang cõi bờ
Ðễ giữ vững cơ đồ xã tắc
Chúa chọn người sát hạch nghiêm minh
Quan tâm đãi sĩ chiêu hiền
Cầu lời nói thẳng ngục hình giảm khinh
Phủ Gia Ðịnh khai sinh gần cuối
Năm Mậu Dần (1698)triều đại Hiễn Tông
Chưởng cơ Hữu Kính được phong
Làm quan Kinh lược vào trong xây đồn
Xứ Sài Gòn lập doanh Phiên Trấn
Ðất Ðồng Nai là trấn Biên Dinh
Sàigòn thuộc huyện Tần Bình
Minh Hương thị xã dành riêng Hoa Kiều
Ðất Gia Ðịnh có nhiều sông rộng
Phía Ðông Nam đất ruộng Cần Giờ
Tây Bắc dựa núi Lấp Vò
Có sông Ngưu Chữ bến đò Thủ Thiêm
Năm Canh Thìn (1700)Ðàng Trong thao diễn
Lấy ngựa nòi nổi tiếng xung quân
Trong khi ngoài Bắc đăng quan
Mở ra thi Hội đỗ gần hai mươi
Năm Nhâm Ngọ(1702)nước trôi đê vỡ
Ơ Thanh Hoa nước lội quá đầu
Mất mùa hạn hán năm sau
Nhân dân sơ tán lao đao vô cùng
LÊ DỤ TÔNG HOÀNG ÐẾ (1705- 1728)
Lê Hy Tông mới vừa tạ thế (1705)
Lê Duy Ðường kế vị vua cha
Bấy giờ hết nạn can qua
Binh đao tạm lắng quốc gia thái bình
Ở trấn biên giặc Nùng quấy phá
Tàu Anh Quốc đổ bộ Côn Luân
Ðảo quốc cùng với Phúc Phan
Lập đồn trấn thủ đánh tan giặc này
Ðai phòng ngự lập ngay Phiên Trấn
Sai Cửu Vân khai thác Vũng cù
Xây thành đắp lũy phòng , lo
Luân phiên canh gác không cho giặc vào
Vua Ai Lao cưới con họ Trịnh
Cuộc hôn nhân để tránh ngoại xâm
Ðàng trong dẹp loạn dân Chăm
Lấy tên nước cũ an phần nhân tâm
Chiêu tập dân khai hoang vỡ đất
Mạc Cửu xin thần phục Ðàng Trong
Chúa bèn xuống lệnh gia phong
Cử làm trấn thủ coi vùng Hà Tiên
Miền đất biễn ngày thêm đông đúc
Là một vùng sung túc mở mang
Lập nên thương cảng phía Nam
Thuyền buôn các nước thuận đường ghé qua
0 nhận xét:
Đăng nhận xét