Đàn cá và chim cốc

Đàn cá và chim cốc - Les Poissons et le Cormoran

Il n'était point d'étang dans tout le voisinage 

Qu'un Cormoran n'eût mis à contribution. 

Viviers et réservoirs lui payaient pension. 

Sa cuisine allait bien: mais, lorsque le long âge 

Eut glacé le pauvre animal, 

La même cuisine alla mal. 

Tout Cormoran se sert de pourvoyeur lui-même. 

Le nôtre, un peu trop vieux pour voir au fond des eaux, 

N'ayant ni filets ni réseaux, 

Souffrait une disette extrême. 

Que fit-il? Le besoin, docteur en stratagème, 

Lui fournit celui-ci. Sur le bord d'un Etang 

Cormoran vit une Ecrevisse. 

Ma commère, dit-il, allez tout à l'instant 

Porter un avis important 

A ce peuple. Il faut qu'il périsse: 

Le maître de ce lieu dans huit jours pêchera. 

L'Ecrevisse en hâte s'en va 

Conter le cas: grande est l'émute. 

On court, on s'assemble, on députe 

A l'Oiseau: Seigneur Cormoran, 

D'où vous vient cet avis? Quel est votre garand? 

Etes-vous sûr de cette affaire? 

N'y savez-vous remède? Et qu'est-il bon de faire? 

- Changer de lieu, dit-il. - Comment le ferons-nous? 

- N'en soyez point en soin: je vous porterai tous, 

L'un après l'autre, en ma retraite. 

Nul que Dieu seul et moi n'en connaît les chemins: 

Il n'est demeure plus secrète. 

Un Vivier que nature y creusa de ses mains, 

Inconnu des traîtres humains, 

Sauvera votre république. 

On le crut. Le peuple aquatique 

L'un après l'autre fut porté 

Sous ce rocher peu fréquenté. 

Là Cormoran le bon apôtre, 

Les ayant mis en un endroit 

Transparent, peu creux, fort étroit, 

Vous les prenait sans peine, un jour l'un, un jour l'autre. 

Il leur apprit à leurs dépens 

Que l'on ne doit jamais avoir de confiance 

En ceux qui sont mangeurs de gens. 

Ils y perdirent peu, puisque l'humaine engeance 

En aurait aussi bien croqué sa bonne part; 

Qu'importe qui vous mange? homme ou loup; toute panse 

Me paraît une à cet égard; 

Un jour plus tôt, un jour plus tard, 

Ce n'est pas grande différence.

Bản dịch : Lê Trọng Bổng

Cả một vùng lân cận 

Chẳng có ao đầm nào 

Không thuộc quyền sử dụng 

Của loài Cốc trước sau 

Hồ cá và bể chứa 

Chi trả không lần lữa 

Bếp núc thật dồi dào 

Nhưng khi cảnh già tới 

Nước lạnh không chịu nổi 

Bếp núc khó khăn đây 

Chuyện cái ăn hàng ngày 

Loài Cốc vẫn tự túc 

Nhưng dạo này bác chim 

Tuổi cao mắt cập kèm 

Chẳng thấy chi dưới nước 

Lưới đánh cá thì không 

Chịu đói hàng tháng ròng 

Phải làm gì đây nhỉ? 

Cái khó ló cái khôn 

Bên rìa ao một hôm 

Vừa nhìn thấy con Tôm 

Cốc nghĩ ra một kế 

Bèn bảo nó như sau: 

"Này cô, hãy đi mau 

Báo ngay bà con rõ 

Tám hôm nữa ông chủ 

Sẽ hốt cá trong ao 

Thế là chết cả lũ" 

Tôm tất tưởi ngược xuôi 

Kể lại lời cảnh báo 

Dân trong ao nhộn nhạo 

Hết chạy tới chạy lui 

Lai ra công hội họp 

Cử đại diện gặp Cốc 

"Xin Ngài Lãnh chúa Chim 

Cho dân chúng biết thêm 

Từ đâu ra tin trên 

Ngài có thật nắm chắc? 

Kẻ bảo đảm là ai? 

Ngài có cách gì hay?" 

"Chuyển chỗ", Cốc nói ngay 

"Nhưng làm sao đi đặng?" 

"Chẳng cần phải lo lắng 

Ta sẽ mang giúp mau 

Cứ kẻ trước người sau 

Tới nơi ta ở ẩn 

Đường đi khó tìm lắm 

Chỉ Thượng đế và ta 

Mới thấy lối vào ra 

Một ơi ở bí mật 

Cái ao mà thiên nhiên 

Đã tự tay đào đắp 

- Cả lũ người phản trắc 

Không một tên nào hay - 

Sẽ cứu cộng hoà cá" 

Ai cũng tin tưởng cả 

Và cứ đến lượt mình 

Đều được đại nhân chim 

Tha đến dưới tảng đá 

Ít có người lại qua 

Nước nông và trong vắt 

Vũng nước lại khá chặt 

Nên lão bịp ranh ma 

Cứ thế không tốn sức 

Mỗi ngày vớ một tên 

Một bài học xương máu 

Không được đem niềm tin 

Gửi gắm nơi bọn xấu 

Kẻ chỉ chực ăn người 

Chúng mất mát gì mấy 

Vì giống người ai nấy 

Đều được chén, hết chê 

Ai ăn bạn, khỏi nói 

Điều đó quan trọng chi 

Dù là người hay sói 

Bụng của bất kỳ ai 

Dường như về mặt này 

Theo tôi thì cũng vậy 

Sớm một ngày, muộn một ngày 

Ít khác biệt lắm thay

(Nguồn: 200 bài ngụ ngôn Jean de La Fontaine, NXB Thế giới, 2003)