Đan thanh dẫn tặng Tào Bá tướng quân - Đỗ Phủ

丹 青 引 贈 曹 霸 將 軍 

將 軍 魏 武 之 子 孫

於 今 為 庶 為 青 門

英 雄 割 據 雖 已 矣

文 采 風 流 今 尚 存

學 書 初 學 衛 夫 人

但 恨 無 過 王 右 軍

丹 青 不 知 老 將 至

富 貴 於 我 如 浮 雲

開 元 之 中 常 引 見

承 恩 數 上 南 熏 殿

凌 煙 功 臣 少 顏 色

將 軍 下 筆 開 生 面

良 相 頭 上 進 賢 冠

猛 將 腰 間 大 羽 箭

褒 公 鄂 公 毛 髮 動

英 姿 颯 爽 猶 酣 戰

先 帝 天 馬 玉 花 驄 

畫 工 如 山 貌 不 同

是 日 牽 來 赤 墀 下

迥 立 閶 闔 生 長 風

詔 謂 將 軍 拂 絹 素

意 匠 慘 淡 經 營 中

斯 須 九 重 真 龍 出

一 洗 萬 古 凡 馬 空

玉 花 卻 在 御 榻 上

榻 上 庭 前 屹 相 向

至 尊 含 笑 催 賜 金

圉 人 太 僕 皆 惆 悵

弟 子 韓 幹 早 入 室

亦 能 畫 馬 窮 殊 相

幹 惟 畫 肉 不 畫 骨

忍 使 驊 騮 氣 凋 喪

將 軍 畫 善 蓋 有 神

偶 逢 佳 士 亦 寫 真

即 今 漂 泊 干 戈 際

屢 貌 尋 常 行 路 人

塗 窮 反 遭 俗 眼 白

世 上 未 有 如 公 貧

但 看 古 來 盛 名 下

終 日 坎 壈 纏 其 身

杜 甫

ĐAN THANH DẪN TẶNG TÀO BÁ TƯỚNG QUÂN

Tướng quân nguỵ vũ chi tử tôn 

Ô kim vi thứ vi thanh môn 

Anh hùng cát cứ tuy dĩ hỹ 

Văn thái phong lưu kim thượng tồn 

Học thư sơ học vệ phu nhân 

Đãn hận vô qua vương hữu quân 

Đan thanh bất tri lão tướng chí 

Phú quý ô ngã như phù vân 

Khai nguyên chi trung thường dẫn kiến 

Thừa ân số thượng nam huân điện 

Lăng yên công thần thiểu nhan sắc 

Tướng quân hạ bút khai sanh diện 

Lương tướng đầu thượng tiến hiền quan

Mãnh tướng yêu gian đại vũ tiễn 

Bao công ngạc công mao phát động 

Anh tư phong sảng do hàm chiến 

Tiên đế thiên mã ngọc hoa thông 

Hoạ công như sơn mạo bất đồng 

Thị nhật khiên lai xích tê hạ 

Huýnh lập xương hạp sanh trường phong 

Chiếu vị tướng quân phất quyên tố 

Ý tượng thảm đạm kinh doanh trung

Tư tu cửu trùng chân long xuất 

Nhất tẩy vạn cổ phàm mã không 

Ngọc hoa khước tại ngự tháp thượng

Tháp thượng đình tiền ngật tương hướng 

Chí tôn hàm tiếu thôi tứ kim 

Ngữ nhân thái bộc giai trù trướng 

Đệ tử hàn cán tảo nhập thất 

Diệc năng hoạ mã cùng thù tương

Cán duy hoạ nhục bất hoạ cốt 

Nhẫn sứ hoa lưu khí điêu tang 

Tướng quân hoạ thiện cái hữu thần 

Ngẫu phùng giai sĩ diệc tả chân 

Tức kim phiêu bạc can qua tế 

Lâu mạo tầm thường hành lộ nhân 

Đồ cùng phản tao tục nhãn bạch 

Thế thượng vị hữu như công bần 

Đản khán cổ lai thịnh danh hạ 

Chung nhật khảm lam triền kỳ thân 

Đỗ Phủ

Dịch nghĩa : Nghề vẽ (Tặng tướng quân Tào Bá) 

Tướng quân là con cháu Ngụy Vũ Đế, 

Nay chỉ làm dân thường, cửa nhà thanh bạch. 

Cái thủa chiếm đất xưng hùng tuy đã qua rồi 

Nhưng vẫn giữ nếp nho nhã phong lưu. 

Học viết, mới đầu học phu nhân Vệ Thước. 

Vẫn bực vì chưa hn được hữu quân Vưng Hi Chi. 

Mi miết vẽ không biết tuổi già sắp đến, 

Xem giàu sang như mây nổi. 

Trong đời Khai Nguyên thường vào gặp vua, 

Đội n được mấy lần lên điện Nam Huân nhiều lần. 

Hình công thần trên gác Lăng Yên đã phai màu. 

Tướng quân hạ bút làm cho vẻ mặt tưi lại. 

Mũ tiến triều trên đầu các quan văn, 

Tên lông lớn ngang lưng các tướng võ; 

Ông Bao ông Ngạc râu tóc rung rinh, 

Dáng mạnh mẽ như khi đang đánh hăng. 

Con ngựa Ngọc Hoa Thông của tiên đế, 

Thợ vẽ đã lắm người vẽ không giống. 

Hôm ấy [vua] sai dắt tới thềm son, 

Nó đứng sững, cửa cung như nổi cn bão táp. 

Vua bo ông rũ tri tấm lụa trắng, 

Ông tập trung tinh thần chăm chú như người thợ dựng công. 

Chốc lát trước mặt vua, rồng thật hiện ra, 

Gạt hết lũ ngựa thường xưa nay. 

Con Ngọc Hoa đang đứng trên sập vua, 

Ngựa trên sập, ngựa ngoài sân giống đúc nhau. 

Vua mỉm cười giục ban tặng vàng cho ông, 

Quan coi ngựa, quan hầu vua đều ngẩn ng 

Học trò Hàn Cán sớm theo học ông, 

Cũng có tài vẽ ngựa rất giống. 

Nhưng Cán chỉ vẽ "thịt, không vẽ nổi "xưng",

Nỡ làm con Hoa Lưu mất c khí thế. 

Tướng quân khéo vẽ nét truyền thần, 

Gặp kẻ sĩ tài giỏi cũng vẽ t chân; 

Nhưng đến nay xiêu dạt trong cn binh lửa, 

Lại vẽ c khách qua đường tầm thường! 

Bước đường cùng gặp phường mắt trắng phàm tục; 

Trên đời chưa có ai nghèo như ông 

Xem đó: xưa nay những người nổi tiếng, 

Suốt ngày tấm thân bị trói buộc trong vòng lận đận. 

Dịch thơ : Nguyễn Phước Hậu 

Tướng quân :Ngụy đế cháu con dòng 

Nay chỉ dân thường sống sạch trong. 

Chiếm đất xưng hùng xưa đã hết 

Cuộc đời vẫn giữ nét gia phong. 

Mới đầu học viết Vệ phu nhân 

Vẫn hận chưa hơn Vương hữu quân 

Mê hội họa quên già sắp đến 

Giàu sang danh vọng tựa phù vân. 

Chầu vua thường bửa buổi Nguyên Khai 

Bức họa Lăng Yên nét đã phai 

Đền đáp ơn lên Nam Huân điện 

Tướng quân phất bút họa phô tài. 

Tên lớn ngang lưng ông tướng võ 

Tiến triều đội mũ các quan văn 

Rung rinh râu tóc ông Bao, Ngạc 

Dáng mạnh mẽ trông khí thế hăng. 

Tiên vương yêu ngựa Ngọc Hoa Thông 

Họa sĩ nhiều lần vẽ chẳng xong 

Hôm ấy vua sai đem ngựa tới 

Phi nhanh gió thổi bạt thềm cung. 

Vua truyền ông rũ màn tơ trắng 

Chăm chú tinh thần thợ dựng công. 

Lũ ngựa tầm thường đều sợ hãi 

Hiện ra trước bệ một con rồng. 

Con Ngọc Hoa Thông trước bệ chờ 

Ngựa sân ngựa sập giống in hơ 

Mĩm cười vua giục ban vàng tặng 

Coi ngựa vua quan thật ngẩn ngơ. 

Học trò Hàn Cán sớm theo ông 

Vẽ ngựa nổi danh cũng lắm công 

Nhưng nét Hoa Lưu không khí thế 

Họa ra được “thịt” chẳng ra “xương”. 

Tướng quân khéo vẽ nét truyền thần 

Gặp kẻ nhiều tài cũng tả chân 

Xiêu dạt đến nay trong loạn lạc 

Bên đường từng bửa vẽ hành nhân. 

Đường cùng gặp gỡ người phàm tục 

Cuộc sống ai nghèo đến tướng quân 

Xem đó xưa nay người nổi tiếng 

Suốt ngày lận đận để nuôi thân. 

Dịch thơ : Viên Thu 

Tướng quân dòng dõi Ngụy vương xưa, 

Vốn thứ dân thanh bạch kế thừa. 

Thưở chiếm đất xưng hùng đã dứt, 

Vẫn còn phong nhã nếp văn thư. 

Học qua bút pháp Vệ phu nhân, 

Hờn bởi không hơn Vương hữu quân. 

Mãi vẽ đến gần già chẳng biết, 

Giàu sang xem nhẹ tựa phù vân. 

Thưở Khai nguyên được chầu hoàng thượng, 

Ân đến Nam Huân mấy lượt vời. 

Tranh họa công thần đây nhạt sắc, 

Tướng quân hạ bút vẽ thêm ngời. 

Quan văn, đầu mão triều oai vệ, 

Tướng võ, lưng cung tiễn rỡ ràng. 

Bao Chuẩn, Ngạc Công râu tóc phất, 

Dường đang lâm trận thật hiên ngang. 

Ngọc Hoa Thông, ngựa riêng tiên đế, 

Lắm họa nhân chưa vẽ giống qua. 

Hôm ấy đưa ngoài thềm điện đỏ, 

Cung vàng, nó đứng lộng phong ba. 

Vua truyền ông mở màn tơ trắng, 

Chăm chú định thần họa cố công. 

Trước chúa thượng, như rồng xuất hiện, 

Ngựa xưa rày sánh nó bằng không. 

Ngọc Hoa đang đứng trên sàn bệ, 

Ngựa trước sân, trên bệ tựa cùng. 

Vua mĩm cười ban vàng tưởng thưởng, 

Quan hầu, quan ngựa ngẩn ngơ trông. 

Trò Hàn Cán học ông khi trẻ, 

Cũng có khả năng vẽ ngựa nhiều. 

Họa thịt được, xương không thể họa, 

Nở làm tiêu khí thế Hoa Lưu. 

Tướng quân vẽ rõ rành thần sắc, 

Nhiều họa sĩ tài chỉ tả chân. 

Vẫn mãi phiêu bồng trong loạn lạc, 

Khách qua đường, cũng họa lần khân. 

Bước cùng hay gặp phường phàm tục, 

Nghèo khó như ông, hiếm cõi trần. 

Xem đấy, xưa nay người nổi tiếng, 

Suốt ngày lận đận trói giằng thân. 

Dịch thơ : Nguyễn Minh 

Tướng quân là cháu con Ngụy đế 

Nay dân thường sinh kế đủ ăn 

Xưng hùng thủa trước đâu còn 

Nếp nhà vẫn giữ bảo tồn phong lưu 

Học thư pháp ban đẩu bà Vệ 

Hận không bằng quan võ họ Vương 

Vẽ theo tới tóc điểm sương 

Coi giàu như thể mây vương cuối trời 

Thời Khai nguyên vua vời diện kiến 

Được vào Nam huân điện sửa sai 

Lăng Yên hình tượng đã phai 

Tướng quân vẽ lại thắm tươi hơn nhiều 

Mũ tiến hiền trên đầu lương tướng 

Tên lông điêu đeo nặng võ quan 

Dáng như lâm trận xung phong 

Ông Bao, ông Ngạc tóc bồng phất phơ 

Ngựa Ngọc hoa vốn phò tiên đế 

Thợ lắm ngườI chưa vẽ ra hồn 

Vua sai dất tới thềm son 

Cửa cung như chợt nổi cơn gió dài 

Vua truyèn chiếu triển khai lụa trắng 

Ông tập trung trầm lắng tinh thần 

Lát sau ngựa dáng như rồng 

Tranh này rửa hết ngựa rông từ xưa 

Tranh Ngọc hoa sập vua treo tạm 

Ngựa ngoài sân so dáng giống in 

Vua cười hạ chiếu ban khen 

Các quan có mặt thảy nhìn ngẩn ngơ 

Tró Hàn Cán sớm theo ông học 

Cũng thử tài vẽ các ngựa hay 

Mới được dáng, chưa có hồn 

Làm Hoa lưu mất khí hùng chiến chinh 

Tướng quân vẽ truyền thần nức tiếng 

Gặp danh nhận vẽ tặng nhiều rồi 

Bây giờ vật đổI sao dời 

Kiếm ăn vẽ khách lôi thôi tầm thường 

Bước đường cùng gặp phường tục tử 

Trên đời chưa có kẻ buồn hơn 

Những ngườI nổI tiếng như cồn 

Xem ra lận đận luôn cơn cuối đời 

Witter Bynner :

O General, descended from Weís Emperor Wu, 

You are nobler now than when a noblẹ... 

Conquerors and their velour perish, 

But masters of beauty live forever. 

...With your brush-work learned from Lady Wei 

And second only to Wang Xizhís, 

Faithful to your art, you know no age, 

Letting wealth and fame drift by like clouds. 

...In the years of Kaiyuan you were much with the Emperor, 

Accompanied him often to the Court of the South Wind. 

When the spirit left great statesmen, on walls of the Hall of Fame 

The point of your brush preserved their living faces. 

You crowned all the premiers with coronets of office; 

You fitted all commanders with arrows at their girdles; 

You made the founders of this dynasty, with every hair alive, 

Seem to be just back from the fierceness of a battlẹ 

...The late Emperor had a horse, known as Jade Flower, 

Whom artists had copied in various poses. 

They led him one day to the red marble stairs 

With his eyes toward the palace in the deepening air. 

Then, General, commanded to proceed with your work, 

You centred all your being on a piece of silk. 

And later, when your dragon-horse, born of the sky, 

Had banished earthly horses for ten thousand generations, 

There was one Jade Flower standing on the dais 

And another by the steps, and they marvelled at each other.... 

The Emperor rewarded you with smiles and with gifts, 

While officers and men of the stud hung about and stared. 

...Han Gan, your follower, has likewise grown proficient 

At representing horses in all their attitudes; 

But picturing the flesh, he fails to draw the bone- 

So that even the finest are deprived of their spirit. 

You, beyond the mere skill, used your art divinely- 

And expressed, not only horses, but the life of a good man.... 

Yet here you are, wandering in a world of disorder 

And sketching from time to time some petty passerby 

People note your case with the whites of their eyes. 

Therés nobody purer, therés nobody poorer. 

...Read in the records, from earliest times, 

How hard it is to be a great artist.