Bác tườu và cá heo

Bác tườu và cá heo - Le singe et le dauphin

C'était chez les grecs un usage 

Que sur la mer tous voyageurs 

Menaient avec eux en voyage 

Singes et chiens de bateleurs. 

Un navire en cet équipage 

Non loin d'Athènes fit naufrage. 

Sans les dauphins tout eût péri. 

Cet animal est fort ami 

De notre espèce en cette Histoire 

Pline le dit; il le faut croire. 

Il sauva donc tout ce qu'il put. 

Même un singe en cette occurrence, 

Profitant de la ressemblance, 

Lui pensa devoir son salut 

Un dauphin le prit pour un homme, 

Et sur son dos le fit asseoir 

Si gravement qu'on eût cru voir 

Ce chanteur que tant on renomme. 

Le dauphin l'allait mettre à bord, 

Quand, par hasard, il lui demande 

« Êtes-vous d'Athènes la grande? 

- Oui, dit l'autre, on m'y connaît fort 

S'il vous y survient quelque affaire, 

Employez-moi; car mes parents 

Y tiennent tous les premiers rangs 

Un mien cousin est juge maire.» 

Le dauphin dit «Bien grand merci; 

Et le Pirée a part aussi 

A l'honneur de votre présence? 

Vous le voyez souvent, je pense? 

- Tous les jours il est mon ami 

C'est une vieille connaissance .» 

Notre magot prit, pour ce coup, 

Le nom d'un port pour un nom d'homme. 

De telles gens il est beaucoup 

Qui prendraient Vaugirard pour Rome, 

Et qui, caquetant au plus dru, 

Parlent de tout et n'ont rien vu. 

Le dauphin rit, tourne la tête, 

Et le magot considéré, 

Il s'aperçoit qu'il n'a tiré 

Du fond des eaux rien qu'une bête. 

Il l'y replonge, et va trouver 

Quelque homme afin de le sauver.

(Dựa theo truyện của Ésope)

Bản dịch : Lê Trọng Bổng

Người Hy Lạp ngày xưa đi biển 

Thường mang theo trong chuyến viễn du 

Nào tườu nào chó làm trò 

Một thuyền như vậy bão to nhấn chìm 

Tại vùng biển cách Athènes một quãng 

Cải hải đoàn tính mạng gieo neo 

May nhờ được bầy cá heo 

Trồi lên ngụp xuống bơi theo cứu người 

- Sách Vạn vật ghi lời Pline nói 

Loài cá heo bạn với loài ta 

Cả đàn trong bão xông pha 

Một con nhìn thấy đáy xa bác tườu 

Khỉ giống người nhờ ưu điểm đó 

Mà bác tườu được chú vớt luôn 

Đàng hoàng cho cưỡi trên lưng 

Tưởng đâu ca sĩ danh lừng ngày xưa 

Hướng vào bờ tình cờ cá hỏi: 

"Bác ở đâu, có phải Athènes?" 

"Phải rồi - tườu đáp - này xem 

Chốn này ai cũng biết tên tuổi mình 

Nếu có chuyện thình lình gặp phải 

Tại nơi đây xin hãy lại nhà 

Bố mẹ mình to chức mà 

Còn ông anh họ lại là phán quan" 

Cá heo nói: "Cám ơn bác lắm 

Còn Pirée bác hẳn không quên 

Vẫn nhìn thấy nó thường xuyên?" 

"Hằng ngày - tườu đáp - người quen cũ mà" 

Qua những điều tườu ta vừa nói 

Hải cảng đà nhầm với tên người 

Khối người lẫn lộn dài dài 

Vaugirard vẫn nhầm hoài Rome 

Lắm kẻ cứ ba hoa tuỳ thích 

Cái mình chưa mục kích lần nào 

Nghe tườu ta nói thao thao 

Cười thầm cá mới quay đầu nhìn xem 

Biết rằng chỉ vớt lên đồ ngợm 

Bèn thả tườu chìm dưới đáy xa 

Xong rồi cá vội quay ra 

Cùng đàn đội bão xông pha cứu người

(Nguồn: 200 bài ngụ ngôn Jean de La Fontaine/ NXB Thế Giới, 2004)