Dơi và hai cầy

Dơi và hai cầy - La chauve-souris et les deux belettes

Une Chauve-Souris donna tête baissée 

Dans un nid de Belette; et sitôt qu'elle y fut, 

L'autre envers les Souris de longtemps courroucée, 

Pour la dévorer accourut. 

Quoi! vous osez, dit-elle, à mes yeux vous produire, 

Après que votre race a tâché de me nuire! 

N'êtes-vous pas Souris? Parlez sans fiction. 

Oui vous l'êtes, ou bien je ne suis pas Belette. 

Pardonnez-moi, dit la Pauvrette, 

Ce n'est pas ma profession. 

Moi Souris! Des méchants vous ont dit ces nouvelles: 

Grâce à l'Auteur de l'univers, 

Je suis Oiseau: voyez mes ailes; 

Vive la gent qui fend les airs! 

Sa raison plut, et sembla bonne. 

Elle fait si bien qu'on lui donne 

Liberté de se retirer. 

Deux jours après, notre étourdie 

Aveuglément se va fourrer 

Chez une autre Belette aux Oiseaux ennemie. 

La voilà derechef en danger de sa vie. 

La Dame du logis avec son long museau 

S'en allait la croquer en qualité d'Oiseau, 

Quand elle protesta qu'on lui faisait outrage: 

Moi pour telle passer ! vous n'y regardez pas 

Qui fait l'oiseau? C'est le plumage. 

Je suis Souris: vivent les Rats; 

Jupiter confonde les Chats. 

Par cette adroite repartie 

Elle sauva deux fois sa vie. 

Plusieurs se sont trouvés, qui d'écharpe changeants, 

Aux dangers, ainsi qu'elle, ont souvent fait la figue. 

Le sage dit, selon les gens: 

Vive le Roi! vive la Ligue!

Bản dịch : Nguyễn Đình

Dơi kia bay quáng bay quàng 

Chúi đầu rơi tọt vào hang chị Cầy 

Cầy này ghét chuột xưa nay 

Thoạt trông đã vội chạy ngay đến vồ 

"Con này quả thật gan to! 

Cả nòi mày tự thuở giờ hại ta 

Mày còn mò đến đây à? 

Thú đi! Mày có phải là chuột không? 

Đích mày là chuột chính dòng 

Cũng như tao vốn là tông tộc Cầy!" 

Dơi thưa:" Xin lỗi! Tôi đây 

Nào đâu phải chuột, ai bày phao vu? 

Tôi đây mà bảo chuột ư? 

Nhờ ơn tạo hóa nhân từ cao minh 

Sinh tôi chim rõ rành rành 

Xin trông cặp cánh bên mình đủ thôi 

Muôn năm, loài điểu tung trời!" 

Lời cung khá vững, dịu thôi đầu Cầy 

Nhờ ba tấc lưỡi khéo quay 

Dơi kia đã được Cầy này buông tha 

Vài hôm sau lại lơ mơ 

Vào hang Cầy khác, Dơi ta đâm nhào 

Cầy này thù ghét chim sao! 

Thế mà Dơi lại mắc vào tai ương 

Tưởng là chim rúc vào hang 

Cái bà dài mõm đã toan xơi liền 

Nhanh mồm Dơi vội van xin: 

"Người ta vu khống cho em thưa bà! 

Em đâu có phải chim mà! 

Chim thì lông vũ, em là lông mao 

Lượng trên ngờ vực lẽ nào 

Chính em là chuột, trông vào mà coi! 

Chúc loài chuột sống muôn đời! 

Thiên lôi hãy vật chết toi lũ mèo!" 

Thế là Dơi khéo xoay chiều 

Hai lần gặp nạn hiểm nghèo đều qua 

Lắm anh tùy vận thay cờ 

Khôn ngoan xoay chuyển nguy cơ dễ dàng! 

Theo vua: "Vạn tuế!" hô vang 

Liên minh quay lại, hô tràn: "Muôn năm!"

(Nguồn: Ngụ ngôn chọn lọc La Fontaine, NXB Văn học, 1985)

Bản dịch : Nguyễn Văn Vĩnh

Dơi bay quạng xẩy khi chúi cổ 

Choạng ngay vào cửa tổ con Cầy 

Cầy này ghét chuột xưa nay 

Chạy ra đã định vồ ngay Dơi già 

- Giống mi đã cùng ta làm hại 

Sao cả gan dám lại nơi đây? 

Phải chăng chính chuột là mày 

Nếu không chẳng phải đời Cầy nhà tao! 

Dơi van lạy: - Lượng cao soi xét 

Tôi thực không phải kiếp chuột mà 

Ai đâu đặt để sai ngoa 

Trời sinh tôi quả vốn là kiếp chim 

Còn đôi cánh hiển nhiên thượng tại 

Chúc vạn niên điểu loại cao bay! 

Lời cung nghe lọt tai Cầy 

Tức thì phóng xá cho bay về nhà 

Cách khi đó một và hôm nữa 

Dơi lại choàng vào cửa hang Cầy 

Cầy này tính ghét chim bay 

Té ra Dơi lại gặp ngày nguy nan 

Cô dài mõm đã toan ra bắt 

- Mày là chim, tao vật chết tươi 

Dơi sao cũng khéo mau lời 

- Xin ngài nhìn kỹ hình tôi chim nào 

Chim có đủ vũ mao mới phải 

Tôi vốn là thú loại xưa nay 

Chúc xin Thử quốc lâu dài! 

Hoàng thiên hại hết những loài miêu nhi! 

Khen Dơi biến trá cũng kỳ 

Nhờ mưu khôn thoát hiểm nguy hai lần 

Thơ rằng: 

Liệu gió khen ai khéo phất cờ 

Đổi lời cầu thoát lúc nguy cơ 

Sẵn câu vạn tuế trên đầu lưỡi 

Chúc Hán khi xưa, chúc Ngụy giờ

(Nguồn: Nguyễn Văn Vĩnh, Thơ ngụ ngôn La Fontaine, Cảo thơm, 1970)

Bản dịch : Đỗ Khắc Siêm, Hà Khắc Nguyện

Vì vô ý một hôm Dơi nọ 

Lỡ sa vô chính tổ con Cầy 

Cầy này ghét chuột xưa nay 

Thấy Dơi, Cầy định phanh thây tức thì 

Nó xỉ vả: "Loài mi quái ác 

Là chuột mi cố hại mình tao 

Nay sao dám dẫn xác vào 

Phải mi là chuột, nói tao được tường? 

Mặt mi là chuột rõ ràng 

Nếu mi không chuột, tao không là cầy" 

Lanh mồm Dơi vội thưa ngay: 

"Tôi đâu phải chuột đây này chị xem 

Kẻ ác ý mồm quen nói bậy 

Đôi cánh này chị thấy hay không? 

Ôi loài lướt gió muôn năm!" 

Thấy Dơi hợp lý, Cầy đành cho đi 

Nhưng sau đó gặp nguy lần nữa 

Vì Dơi ta lạc cửa Cầy bên 

Chị này vốn ghét muông chim 

Toan bề rút ruột moi tim ăn liền 

- Mày đích thực là chim chớ cãi 

Dơi thưa rằng: "Xem lại cho nao 

Thú thì mới có lông mao 

Cầm thì lông vũ, trải bao đời rồi 

Vạn vạn tuế chúng tôi là chuột 

Xin trời cao giết tuốt bọn mèo!" 

Bởi Dơi khôn khéo đủ điều 

Hai lần thoát được hiểm nghèo cả hai 

Đổi trang phục lắm người cũng khéo 

Thoát tai ương như kiểu Dơi này 

"Nhà vua vạn tuế" sáng ngày 

"Liên minh vạn tuế" cũng ngay buổi chiều

(Nguồn: Ngụ ngôn La Fontaine, NXB Tân Văn, 1992)