Sư tử và muỗi mắt

Sư tử và muỗi mắt - Le lion et le moucheron

Va-t'en, chétif Insecte, excrément de la terre 

C'est en ces mots que le Lion 

Parlait un jour au Moucheron. 

L'autre lui déclara la guerre. 

Penses-tu, lui dit-il, que ton titre de Roi 

Me fasse peur ni me soucie? 

Un Bœuf est plus puissant que toi, 

Je le mène à ma fantaisie. 

À peine il achevait ces mots 

Que lui-même il sonna la charge, 

Fut le Trompette et le Héros. 

Dans l'abord il se met au large, 

Puis prend son temps, fond sur le cou 

Du Lion, qu'il rend presque fou. 

Le Quadrupède écume, et son œil étincelle; 

Il rugit, on se cache, on tremble à l'environ; 

Et cette alarme universelle 

Est l'ouvrage d'un Moucheron. 

Un avorton de Mouche en cent lieux le harcelle, 

Tantôt pique l'échine, et tantôt le museau, 

Tantôt entre au fond du naseau. 

La rage alors se trouve à son faîte montée. 

L'invisible ennemi triomphe, et rit de voir 

Qu'il n'est griffe ni dent en la bête irritée 

Qui de la mettre en sang ne fasse son devoir. 

Le malheureux Lion se déchire lui-même, 

Fait résonner sa queue à l'entour de ses flancs, 

Bat l'air qui n'en peut mais, et sa fureur extrême 

Le fatigue, l'abat; le voilà sur les dents. 

L'Insecte du combat se retire avec gloire: 

Comme il sonna la charge, il sonne la victoire, 

Va partout l'annoncer, et rencontre en chemin 

L'embuscade d'une Araignée: 

Il y rencontre aussi sa fin. 

Quelle chose par là nous peut être enseignée? 

J'en vois deux, dont l'une est qu'entre nos ennemis 

Les plus à craindre sont souvent les plus petits; 

L'autre, qu'aux grands périls tel a pu se soustraire, 

Qui périt pour la moindre affaire.

Bản dịch : Nguyễn Đình

Sư tử một hôm chửi Muỗi mắt: 

- Cút đi! Đồ bọ oắt thối tha! 

Tức thì Muỗi mắt nhà ta 

Cùng Sư tuyên chiến: "A! A! Thằng này! 

Mày chớ tưởng mày là vua chúa 

Thì tao đây khiếp sợ, nể vì! 

Bò to gấp mấy mày kia 

Mà tao cũng cứ dắt đi tùy lòng!" 

Nói vừa dứt, Muỗi xông ra trận 

Rúc còi lên quyết tấn công liền 

Vừa lính chiến, vừa lính kèn 

Thọat tiên Muỗi phóng cao lên lấy đà 

Rồi dựa thế, Muỗi sà xuống gáy 

Đốt cho Sư giẫy nẩy phát điên 

Mép sùi, mắt quắc, gầm lên 

Cả miền trốn chạy, cả miền sợ run 

Cơn khủng khiếp bao trùm thế giới 

Chính kỳ công của Muỗi tí hon 

Gan liền con Muỗi oắt con 

Nhè Sư đánh dập đánh dồn trăm nơi 

Khi đốt gáy, khi chơi đúng mõm 

Nhè mũi Sư chui lỏn tận cùng 

Khiến cho Sư tử phát khùng 

Cơn điên đã nổi đến cung tam bành 

Kẻ địch thủ vô hình thắng thế 

Được thể càng đắc ý cười to 

Cười nanh, cười vuốt Sư rồ 

Vật mình bật máu nên trò gì đâu! 

Sư tử khốn cào đầu, cấu đít 

Đuôi vù vù quất tít quanh hông 

Đập không khí quẫy lung tung 

Càng vùng càng vẫy càng không nước gì! 

Cơn lục tặc cực kỳ hung dữ 

Càng khiến cho Sư tử nhừ xương 

Sư ta mệt lử, nằm đườn 

Muỗi ta bãi chiến, vinh quang ra về 

Kèn xung kích trước nghe vang dội 

Khúc khải hoàn giờ lại dội vang 

Loan tin chiến thắng bốn phương 

Nửa đường lưới nhện lại vương vào tròng 

Thế là đời Muỗi cũng tong 

Chuyện này ngụ ý gì không? 

Theo tôi, bài học ngụ trong hai điều: 

Một là bé hạt tiêu địch thủ 

Thường vẫn là đáng sợ hơn to 

Hai là không chết biển hồ 

Lại hay chết đuối lơ ngơ ao tù

Bản dịch : Nguyễn Văn Vĩnh

Sư-tử một hôm mắng con Muỗi: 

- Bước đi đồ hôi thối nhỏ nhen! 

Muỗi ta đâu có chịu hèn 

Tức cùng Sư tử trao liền chiến thư 

- Mi chớ tưởng vua mà ta sợ 

Đừng làm cao, mi chớ hợm đời 

Con bò to gấp mấy ngươi 

Ta còn kéo nổi như chơi đi cùng 

Nói vừa đoạn Muỗi xông lên trước 

Rúc tù và, rồi vượt trận tiền 

Vừa làm tướng, vừa thổi kèn 

Trước còn bay vọt lên trên tít mù 

Sau nhào xuống, nhảy xô vào cổ 

Sư tử ta xấu hổ phát điên 

Mép sùi bọt, mắt quắc lên 

Miệng gầm, chân nhảy, sợ rên một vùng 

Việc kinh hãi khắp trong thế giới 

Ai hay đâu bởi cái Muỗi con 

Đuổi Sư khắp núi cùng non 

Khi thì đốt gáy, lúc bon cắn đầu 

Khi bay lọt vào đâu lỗ mũi 

Sư tử ta hậm hụi phát khùng 

Ngụy ranh quay cổ lại trông 

Thấy nanh cùng vuốt cũng không làm gì 

Muỗi nhoét miệng cười khì mấy tiếng 

Sư tức mình lại nghiến hàm răng 

Đuôi thì ngoe nguẩy vung văng 

Mà ra phải chịu một thằng Muỗi ranh 

Anh giận lắm thì anh thêm nhọc 

Cậy hùng cường làm cóc gì tôi! 

Muỗi ta thắng trận phản hồi 

Khải hoàn một trận vang trời vo vo 

Chạy cùng xứ báo cho chúng biết 

Mạng nhện đâu lại kết ngang đường 

Muỗi ta vướng phải ai thương 

Ta nên lấy chuyện làm gương hai điều: 

Cuộc tranh cạnh có nhiều thù nghịch 

Kẻ nhỏ thường nên kệch kẻ to 

Nhiều khi việc lớn chẳng lo 

Mà ra chút việc nhỏ nhò chẳng xong

(Nguồn: Nguyễn Văn Vĩnh, Thơ ngụ ngôn La Fontaine, Cảo thơm, 1970)

Bản dịch : Đỗ Khắc Siêm, Hà Khắc Nguyện

Sư bảo Ruồi: "Mày đừng lượn rối 

Cút xa đồ hôi thối nhỏ nhen!" 

Ruồi con vội tuyên chiến liền: 

- Chúa rừng đừng tưởng tao kiêng sợ mày 

Thằng bò mộng lớn thay vóc ấy 

Tao lôi dài, mày thấy hay không? 

Nói xong Ruồi nổi kèn đồng 

Vo ve quân thúc xung phong đánh liền 

Tiến rồi lui trận tiền biến hóa 

Thọc chính hầu của gã hùng sư 

Khiến Sư nổi đóa gầm gừ 

Miệng sùi bọt trắng, mắt như lửa hồng 

Khắp bốn phương hoảng run ghê sợ 

Người chạy đây, chạy đó ẩn mình 

Đó là thành tích Ruồi ranh 

Nó còn chích mũi, chích chân, chích mình 

Thấy vuốt, móng, nha, nanh Sư dữ 

Chẳng làm cho mình sợ nỗi gì 

Ruồi thêm đắc ý cười khì 

Đuôi kia quất vẫy làm gì được nhau 

Càng quất lắm càng đau xác lắm 

Sư quỵ nhào cũng chính vì đuôi 

Thu quân thắng trận rút lui 

Ruồi bay khắp chốn khắp nơi khoe tài 

Mắc phục kích nhện gài gần đó 

Kết liễu đời Ruồi nhỏ vo ve 

Chuyện trên vừa ngẫm vừa nghe 

Hai điều chuyện ấy dạy ta đề phòng 

Kẻ thù nhỏ nhưng thường nguy đấy 

Thoát nạn to đừng lấy làm mừng

(Nguồn: Ngụ ngôn La Fontaine, NXB Tân Văn, 1992)