Thỏ và rùa

Thỏ và rùa - Le lièvre et la tortue

Rien ne sert de courir; il faut partir à point : 

Le lièvre et la tortue en sont un témoignage. 

"Gageons, dit celle-ci, que vous n'atteindrez point 

Sitôt que moi ce but. - Sitôt ? Êtes-vous sage ? 

Repartit l'animal léger : 

Ma commère, il vous faut purger 

Avec quatre grains d'ellébore. 

- Sage ou non, je parie encore." 

Ainsi fut fait; et de tous deux 

On mit près du but les enjeux : 

Savoir quoi, ce n'est pas l'affaire, 

Ni de quel juge l'on convint. 

Notre lièvre n'avait que quatre pas à faire. 

J'entends de ceux qu'il fait lorsque, prêt d'être atteint, 

Il s'éloigne des chiens, les renvoie aux calendes, 

Et leur fait arpenter les landes. 

Ayant, dis-je, du temps de reste pour brouter, 

Pour dormir, et pour écouter 

D'où vient le vent, il laisse la tortue 

Aller son train de sénateur. 

Elle part, elle s'évertue, 

Elle se hâte avec lenteur. 

Lui cependant méprise une telle victoire, 

Tient la gageure à peu de gloire, 

Croit qu'il y va de son honneur 

De partir tard. Il broute, il se repose, 

Il s'amuse à toute autre chose 

Qu'à la gageure. A la fin, quand il vit 

Que l'autre touchait presque au bout de la carrière, 

Il partit comme un trait; mais les élans qu'il fit 

Furent vains : la tortue arriva la première. 

"Eh bien! lui cria-t-elle, avais-je pas raison ? 

De quoi vous sert votre vitesse ? 

Moi l'emporter! et que serait-ce 

Si vous portiez une maison ?

Bản dịch : Huỳnh Lý, Nguyễn Đình

Chạy ích chi ? Cốt đi đúng lúc, 

Chuyện Thỏ, Rùa ngẫm thực rõ thay. 

Rùa rằng: "Ta đánh cuộc này: 

Đích kia chạy đến, anh tày tôi chăng ? 

-Chị điên chắc! nghĩ xằng mơ hão 

Chạy hơn ta ? Tẩy não đi thôi!" 

Khăng khăng Rùa cứ giữ lời: 

"Điên hay chẳng, cứ cuộc chơi đã mà!" 

Họ vào cuộc y như Rùa thách 

Giải hai bên cạnh đích cùng bày, 

Hỏi chi vật nọ món này ? 

Lại cần chi biết ai đây trọng tài! 

Thỏ chỉ việc nhảy vài bốn cái 

(Cái nhảy mà khi suýt sa cơ, 

Đã làm bầy chó ngẩn ngơ 

Rượt theo song chẳng bao giờ bén chân!) 

Vâng! Thỏ thừa giờ ăn giờ ngủ 

Giờ vểnh râu nghe gió đông, tây 

Mặc cho cái ả Rùa này 

Như ông quan cụ khoan thai lê mình. 

Rùa dời gót, tận tình, tận lực 

Ì ạch lê từng bước... cố mau 

Hợm mình, Thỏ định chạy sau, 

Khởi hành cùng lúc hơn nhau quá thường! 

Thỏ nghĩ bụng: không bươn bả vội 

Càng phất phơ càng nổi tài ba! 

Thỏ gặm cỏ, Thỏ lê la 

Thỏ nằm Thỏ nghỉ,... nhẩn nha đủ trò, 

Nhơn nhơn chẳng buồn lo tranh cuộc, 

Cuối cùng... khi Thỏ ngước nhìn lên 

Đích kia Rùa đã kề bên, 

Thỏ ta vội phóng như tên bay vù. 

Nhưng bay nhảy quá ư vô ích 

Chị Rùa ta tới đích, rõ hay! 

Rùa cười: "Tôi nói không sai! 

Có ăn ai được cái tài chạy nhanh? 

Tôi thì thắng, còn anh lại bại! 

Ví anh bê một cái mai vào 

Thì còn tai hại đến đâu?"

Bản dịch : Nguyễn Văn Vĩnh

Đi cho sớm, việc gì tất tả 

Chuyện Thỏ Rùa nghĩ đã hay thay! 

Rùa kia gọi Thỏ bảo: - Này 

Thi cùng ta chạy từ đây qua đường 

Thỏ bảo Rùa: - Chị thường hóa dại 

Hãy uống xong thuốc tẩy vài liều 

Họa chăng ta có nhận keo 

Rùa càng thách tợn, giải treo thật nhiều 

Thỏ tức khí bao nhiêu cũng đắt 

Đem giải kia mà đặt bên đường 

Những gì lọ kể dài dang 

Ai ngồi chủ cuộc, phân tường nói chi 

Thỏ ra sức chỉ đi ba bước 

Là đến nơi lấy được như không 

Vội chi mà chẳng thong dong 

Vừa đi vừa bỡn cũng không chậm gì 

Đứng gặm cỏ, có khi cũng sớm 

Mặc kệ Rùa, Thỏ hợm ta đây 

Chàng dàng chân dép chân giầy 

Trong khi Rùa nọ ai hay vội vàng 

Biết thân nặng lại càng cố gắng 

Cứ từ từ rảo cẳng bước lên 

Sá chi thân phận Rùa hèn 

Thỏ càng đủng đỉnh ở bên vệ đường 

Nhường chạy trước thêm càng danh giá 

Muốn lúc nào mà chả đến nơi 

Vừa đi, vừa nghỉ, vừa chơi 

Nghe hơi gió thổi, xem trời kéo mây 

Rùa thấm thoát đến ngay trước đích 

Thỏ vội vàng một mạch chồn chân 

Nhưng mà chửa được đến gần 

Thì Rùa đã tới nơi ăn giải rồi 

Lại còn nhiếc một hồi: - chú Thỏ 

Đã bảo mà, nhanh có làm chi! 

Ví chăng nhà cũng đội đi 

Như ta đây nữa, chú thì bước sao?

(Nguồn: Nguyễn Văn Vĩnh, Thơ ngụ ngôn La Fontaine, Cảo thơm, 1970)

Bản dịch : Đỗ Khắc Siêm, Hà Khắc Nguyện

Đâu cần phải chạy mất công 

Khởi hành đúng lúc là mong thắng người 

Rùa thách Thỏ đua tài nhanh nhẹn 

Nhắm đích trồng hai bạn tiến lên 

Tới trước sẽ được ăn tiền 

Thỏ rằng: "Rùa hỡi! Chị điên thực rồi" 

- Dẫu điên thực thì tôi cũng cá 

Thỏ tự tin ha hả nhận lời 

Chỉ cần bốn bước tới nơi 

Nhẩn nha gặm cỏ, nhìn trời gió đưa 

Và dẫu ngủ cũng chưa có trễ 

Mặc cho Rùa lễ mễ mang mai 

Muốn cho chiến thắng xứng tài 

Vinh dự chiến thắng thêm oai hơn nhiều 

Khởi hành trễ, phải sao thật trễ 

Thì Rùa kia mới nể mặt mình 

Nghĩ xong nhìn lại hoảng kinh 

Đích kia, Rùa đã tới gần ngay bên 

Thỏ vội vã phi lên không kịp 

Rùa thành công nói miệt Thỏ rừng: 

- Ấy là thiên bẩm anh nhanh 

Nếu mang mai nữa thì anh thế nào!

(Nguồn: Ngụ ngôn La Fontaine, NXB Tân Văn, 1992)