Truyện cô hàng sữa

Truyện cô hàng sữa - La laitière et le pot au lait

Perrette, sur sa tête ayant un Pot au lait 

Bien posé sur un coussinet, 

Prétendait arriver sans encombre à la ville. 

Légère et court vêtue elle allait à grands pas; 

Ayant mis ce jour-là pour être plus agile 

Cotillon simple, et souliers plats. 

Notre Laitière ainsi troussée 

Comptait déjà dans sa pensée 

Tout le prix de son lait, en employait l’argent, 

Achetait un cent d’œufs, faisait triple couvée; 

La chose allait à bien par son soin diligent. 

Il m’est, disait-elle, facile 

D’élever des poulets autour de ma maison: 

Le Renard sera bien habile, 

S’il ne m’en laisse assez pour avoir un cochon. 

Le porc à s’engraisser coûtera peu de son; 

Il était quand je l’eus de grosseur raisonnable; 

J’aurai le revendant de l’argent bel et bon; 

Et qui m’empêchera de mettre en notre étable, 

Vu le prix dont il est, une vache et son veau, 

Que je verrai sauter au milieu du troupeau? 

Perrette là-dessus saute aussi, transportée. 

Le lait tombe; adieu veau, vache, cochon, couvée; 

La Dame de ces biens, quittant d’un oeil marri 

Sa fortune ainsi répandue, 

Va s’excuser à son mari 

En grand danger d’être battue. 

Le récit en farce en fut fait; 

On l'appela le Pot au lait. 

Quel esprit ne bat la campagne? 

Qui ne fait châteaux en Espagne? 

Picrochole, Pyrrhus, la Laitière, enfin tous, 

Autant les sages que les fous? 

Chacun songe en veillant, il n’est rien de plus doux: 

Une flatteuse erreur emporte alors nos âmes: 

Tout le bien du monde est à nous, 

Tous les honneurs, toutes les femmes. 

Quand je suis seul, je fais au plus brave un défi; 

Je m'écarte, je vais détrôner le Sophi; 

On m’élit Roi, mon peuple m’aime; 

Les diadèmes vont sur ma tête pleuvant: 

Quelque accident fait-il que je rentre en moi-même; 

Je suis gros Jean comme devant.

Bản dịch : Nguyễn Văn Vĩnh

Cô Bê-rét đi mang liễn sữa 

Kê đệm bông để giữa đỉnh đầu 

Chắc rằng kẻ chợ xa đâu 

Nhẹ nhàng thoăn thoắt chẳng âu ngại gì 

Chân hôm ấy thì đi dép một 

Váy xắn cao ton tót bước nhanh 

Gọn gàng mà lại thêm xinh 

Vừa đi vừa tính phân minh từng đồng 

Sữa bấy nhiêu, bán xong ngần ấy 

Trứng một trăm mua lấy về nhà 

Ấp đều có khó chi mà 

Khéo ra mấy chốc đàn gà đầy sân 

Cáo nọ dẫu mưu thần chước giỏi 

Có tha đi cũng lỏi mươi con 

Bán đi mua một lợn non 

Ta cho ăn cám béo tròn như trâu 

Đem ra chợ bầy đâu chẳng đắt 

Bán lợn đi, lại dắt bò về 

Thừa tiền thêm một con bê 

Để cho nó nhẩy bốn bề mà coi 

Cô Bê-rét nói rồi cũng nhẩy 

Sữa đổ nhào hết thẩy còn chi 

Nào bò, nào lợn, nào bê 

Nào gà, nào trứng cùng đi đằng trời 

Cô tôi thấy của rơi lênh láng 

Lủi thủi về chịu mắng cùng chồng 

Đành rằng mấy gậy là cùng 

Để câu chuyện sữa kể dong khắp làng 

Nghĩ lắm kẻ hoang đường cũng lạ 

Ước xa xôi hay quá phận mình 

Tề-Mân, Sở-Mục hùng danh 

Ví cùng Bê-rét rành rành cũng như 

Rõ mở mắt trơ trơ mà mộng 

Chuyện mơ hồ mà động đến lòng 

Của đời hết thảy thu xong 

Trường thành đắp nổi, A-phòng về ta 

Khi ta một mình ta thách hổ 

Vua nước Tàu đạp đổ như chơi 

Vận may lại thuận lòng người 

Muôn dân mến phục, ngai Trời ngồi trên 

Sịch một tiếng tỉnh liền giấc mộng 

Té vẫn mình bố Ngỗng xưa nay

(Nguồn: Nguyễn Văn Vĩnh, Thơ ngụ ngôn La Fontaine, Cảo thơm, 1970)

Bản dịch : Nguyễn Đình

Cô Perết đội đầu hũ sữa 

Đặt êm ru vào giữa đệm bông 

Cô ta chắc mẩm trong lòng 

Ra cho đến tỉnh chắc không hề gì 

Người nhanh nhẹn, chân đi rảo bước 

Bởi hôm nay cô mặc gọn gàng 

Để cho thoăn thoắt lẹ làng 

Tênh tênh giày mỏng, nhẹ nhàng váy đơn 

Cô hàng sữa nhẹ tơn gọn lỏn 

Vừa bước vừa tính toán gần xa 

Rằng đem tiền sữa bán ra 

Mua ngay trăm trứng ấp ba mái cùng 

Kể chẳng khó, thông đồng bén giọt 

Tay gái này chăm chút đảm đang 

Cô rằng: "Việc cũng dễ dàng 

Quanh nhà gây lấy một đàn gà con 

Cáo có giỏi xơi ngon ít chú 

Còn bán đi cũng đủ một heo 

Lợn mua đâu phải tẻo teo 

Vỗ to mấy nỗi cám bèo chóng thôi! 

Bán lợn được tiền tươi bạc tốt 

Ai cấm ta mua nhốt vào chuồng 

Cứ theo giá cả tương đương 

Một bò mẹ với một chàng bê con? 

Chàng bê con lơn tơn nhảy nhót 

Giữa đàn bò, sướng mắt ta xem!" 

Đến đây Perết hứng lên 

Nhảy rơn, hũ sữa lăn chiêng đổ nhào 

Bê! Bò! Lợn! Gà nào! tiêu tán! 

Nhìn của rơi lênh láng bốn bề 

Cô tôi ngao ngán quay về 

Xin chồng tha lỗi còn e ăn đòn 

Câu chuyện được người đồn khắp xứ 

Thành chuyện vui: "Cái hũ sữa bò" 

Hão huyền ai chả như cô? 

Ai không có lúc ngồi mơ xây lầu? 

Kể ai cũng giống nhau đấy chứ 

Picrôcôn, Piaruýx [*], cô em 

Người hiền triết, kẻ cuồng điên 

Mơ trong khi thức là tiên trên trời 

Hồn phiêu lãng vào nơi ảo mộng 

Của hoàn cầu ôm gọn tay ta 

Về ta tất cả vinh hoa 

Về ta phụ nữ nõn nà trần gian 

Ngồi một mình, thách trang cái thế 

Đi lật ngai hoàng đế như chơi 

Dân yêu tôn phắt lên ngôi 

Ngập đầu mũ miện như trời đổ mưa 

Giật mình tỉnh giấc tan mơ 

Bố cu mình lại vẫn là bố cu

[*] Picrochole: nhân vật trong truyện Gargantua của nhà văn Pháp Rabelais, phỏng theo nhân vật lịch sử cổ đạiPyrrhus. 

Pyrrhus: vua xứ Epirus, đã từng đánh bại quân đội La Mã, nuôi mộng xâm lược toàn bờ Bắc Địa Trung Hải, nhưng trong khi đánh vào một thị trấn, bị một bà già từ trên mái phố ném một viên ngói giết chết (thế kỷ III trước Công nguyên). 

(Nguồn: Ngụ ngôn chọn lọc La Fontaine, NXB Văn học, 1985)

Bản dịch : Đỗ Khắc Siêm, Hà Khắc Nguyện

Cô Be-Rét mang đầy bình sữa 

Lót đệm êm đặt giữa đỉnh đầu 

Chắc rằng đến tỉnh không sao 

Gọn gàng dép thấp, váy cao ngại gì 

Cô lẹ bước vừa đi vừa tính 

Sữa bán xong nhất định phát tài 

Trứng gà trăm quả mua ngay 

Đem về ấp nở một bầy gà con 

Dù cho có chú chồn tài giỏi 

Bắt mất đi số lỏi cũng còn 

Đủ tiền mua một heo con 

Cám nuôi đâu tốn, béo tròn bán đi 

Bò cái tốt mua về tức khắc 

Kèm con bê dáng vóc xinh xinh 

Tung tăng nó nhảy quanh mình... 

Hứng lên cô cũng vô tình nhảy theo 

Khiến bình sữa lộn vèo xuống đất 

Trứng, heo, bò tất tất đi đoong 

Đành về xin lỗi chồng con 

Mong rằng thoát khỏi trận đòn là may 

Chuyện bình sữa đó đây đồn đãi 

Trải bao đời mãi mãi còn lưu

(Nguồn: Ngụ ngôn La Fontaine, NXB Tân Văn, 1992)