Vịnh hoài cổ tích III - Đỗ Phủ

詠 懷古跡 五首之三 

群 山 萬 壑 赴 荊 門 

生 長 明 妃 尚 有 村 

一 去 紫 臺 連 朔 漠 

獨 留 青 塚 向 黃 昏 

畫 圖 省 識 春 風 面 

環 珮 空 歸 月 下 魂 

千 載 琵 琶 作 胡 語 

分 明 怨 恨 曲 中 論

杜 甫

VỊNH HOÀI CỔ TÍCH III

Quần sơn vạn hác phó Kinh môn

Sinh trưởng Minh phi thượng hữu thôn

Nhất khứ tử đài liên sóc mạc

Độc lưu thanh trủng hướng hoàng hôn

Họa đồ tỉnh thức xanh phong diện

Hoàn bội không qui nguyệt dạ hồn

Thiên tải tỳ bà tác hồ ngữ

Phân minh oán hận khúc trung luân 

Đỗ Phủ

Dịch nghĩa :

Vượt qua nhiều núi non, muôn dòng suối, đi đến núi Kinh Môn. Tại đây vẫn còn có xóm làng, là chỗ Minh Phi sinh trưởng khi xưa. Khi nàng ra đi, cung Tử Ðài nối liền với sa mạc miền Bắc. Bây giờ chỉ còn lại mả xanh dưới bóng hoàng hôn. 

Xem bức họa, vua Hán phảng phất nhận biết khuôn mặt nàng trong gió xuân. Nhưng chỉ còn hồn nàng với hoàn bội trở về dưới trăng . Ngàn năm sau còn truyền lại khúc đàn tỳ bà làm theo âm điệu Hồ ; trong khúc ca, bày tỏ rõ ràng niềm oán hận. 

Dịch thơ : Chi Điền 

Nghìn non vạn suối ở Kim môn 

Thôn cũ Minh phi dấu vẫn còn 

Gác tía giã từ lên Bắc mạc 

Mồ xanh lưu lại dưới hoàng hôn 

Họa đồ chẳng vẽ xuân kiều diễm 

Vàng ngọc đành trao giấc mộng hồn 

Muôn thuở tỳ bà lưu điệu rợ 

Khúc đàn ai oán mạch sầu tuôn! 

Dịch thơ : Trần Trọng San 

Vượt non, qua suối, đến Kinh Môn 

Xóm cũ Minh Phi nay vẫn còn 

Cung Hán một đi liền cõi Bắc 

Mả xanh trơ lại dưới hoàng hôn 

Bức tranh thoảng gió xuân tô mặt 

Hoàn bội về đây nguyệt rọi hồn 

Muôn thuở tỳ bà vang giọng mọi 

Ðiệu hồ còn mãi hận trào tuôn 

Dịch thơ : Nguyễn Phước Hậu 

Vượt non,lội suối đến Kinh môn 

Sinh trưởng Minh Phi xóm cũ còn. 

Một bỏ cung son đày biển cát 

Chỉ còn mộ lạnh trải hoàng hôn. 

Gió xuân nét họa phô ra mặt 

Nương bóng đêm trăng phảng phất hồn. 

Hồ điệu tỳ bà lưu vạn thuở 

Rõ ràng ai oán khúc ca buồn. 

Dịch thơ : Song Nguyễn Hàn Tú 

Núi khe quần tụ Kinh môn 

Làng xưa dấu cũ vẫn còn chẳng phai 

Tới hoang vu, biệt Tử Đài 

Mộ xanh một nấm bi ai trong chiều 

Ngắm tranh … vẫn nét yêu kiều 

Kìa … hồn tiên tử mỹ miều dưới trăng 

Khúc đàn xưa… khối tình nàng 

Mãi còn đâm nỗi bẽ bàng kiếp sinh 

Dịch thơ : Trần Văn Thường 

Vượt suối băng rừng đến Kinh môn 

Làng cũ Minh phi dấu tích còn 

Giã biệt đài son qua ải bắc 

Mồ xanh cô quạnh với hoàng hôn 

Hán đế nhìn tranh mong thấy mặt 

Trăng treo vòng ngọc vẩn vơ hồn 

Điệu hồ đàn gảy lòng ai thấm 

Mỹ nhân tủi hận đến ngàn năm 

Dịch thơ : Anh Nguyên 

Núi, khe, vượt đến Kinh Môn, 

Minh-Phi sinh trưởng, xóm thôn vẫn còn. 

Đi, sa mạc sát cung son, 

Nắng chiều, nay mộ cỏ còn xanh xanh. 

Nét xuân giảm bớt trong tranh, 

Người đeo ngọc ấy, trăng thanh đi, về. 

Tiếng Hồ, phổ khúc đàn Tỳ, 

Rõ ràng oán hận còn ghi cung đàn... 

Dịch thơ : Viên Thu 

Vịnh Chiêu Quân 

Vượt ngàn non suối đến Kinh môn, 

Làng cũ Minh phi vẫn hãy còn. 

Cung Tử đài xưa liền đất bắc, 

Nắm mồ xanh đấy chạnh hoàng hôn. 

Nhìn tranh thấy dáng xuân nương gió, 

Nghe ngọc theo chân nguyệt gọi hồn. 

Ngàn thuở tỳ bà vang giọng mọi, 

Ngậm ngùi oán hận khúc trầm luân. 

Dịch thơ : Nguyễn Minh 

Đến Kinh Môn qua nhiều sông núi 

Thăm xóm làng xưa có Minh Phi 

Người theo sa mạc bắc đi 

Nay còn phẩn mộ xanh rì hoàng hôn 

Xem bức họa Hán vương nhận biết 

Nhưng chỉ còn hồn nép dưới trăng 

Ngàn năm còn khúc Hồ âm 

Xem ra oán hận đầy trong khúc này 

Witter Bynner :

Ten thousand ranges and valleys approach the Jing Gate 

And the village in which the Lady of Light was born and bred. 

She went out from the purple palace into the desertland; 

She has now become a green grave in the yellow dusk. 

Her face ! Can you picture a wind of the spring? 

Her spirit by moonlight returns with a tinkling 

Song of the Tartars on her jade guitar, 

Telling her eternal sorrow.