Tặng vệ bát xử sĩ - Đỗ Phủ

贈 衛 八 處 士 

人 生 不 相 見

動 如 參 與 商

今 夕 復 何 夕

共 此 燈 燭 光

少 壯 能 幾 時

鬢 髮 各 已 蒼

訪 舊 半 為 鬼

驚 呼 熱 中 腸

焉 知 二 十 載

重 上 君 子 堂

昔 別 君 未 婚

兒 女 忽 成 行

怡 然 敬 父 執

問 我 來 何 方

問 答 乃 未 已

驅 兒 羅 酒 漿

夜 雨 剪 春 韭

新 炊 間 黃 粱

主 稱 會 面 難

一 舉 累 十 觴

十 觴 亦 不 醉

感 子 故 意 長

明 日 隔 山 岳

世 事 兩 茫 茫

杜 甫

TẶNG VỆ BÁT XỬ SĨ

Nhân sinh bất tương kiến 

Ðộng như Sâm dữ Thương 

Kim tịch phục hà tịch 

Cộng thử đăng chúc quang 

Thiếu tráng năng kỷ thì 

Mấn phát các dĩ thương 

Phỏng cựu bán vi qủy 

Kinh hô nhiệt trung trường 

Yên tri nhị thập tải 

Trùng thượng quân tử đường 

Tích biệt quân vị hôn 

Nhi nữ hốt thành hàng 

Di nhiên kính phụ chấp 

Vấn ngã lai hà phương 

Vấn đáp nãi vị dĩ 

Khu nhi la tửu tương 

Dạ vũ tiễn xuân cửu 

Tân xuy gián hoàng lương 

Chủ xưng hội diện nan 

Nhất cử lũy thập trường 

Thập trường diệc bất túy 

Cảm tử cố ý trường 

Minh nhật cách sơn nhạc 

Thế sự lưỡng mang mang 

Đỗ Phủ

Chú thích :

Vệ Bát xử sĩ : Đổ Phủ cùng với Lý Bạch, Cao Thích, Vệ Tân kết bạn, Vệ Tân là người con thứ tám trong gia đình, ở ẩn không ra làm quan. Vệ Tân trẻ tuổi hơn cả thường được gọi là tiểu hữụ Xử sĩ tức là ẩn sĩ.

Sâm dữ Thương: là tên hai vì sao trong nhị thập bát tú, ta thường gọi lầm là sao hôm và sao mai, nhưng thật ra là Kim tinh, thấy buổi sáng thì gọi là sao mai, buổi tối thì gọi là sao hôm. Thật ra, hai sao Sâm và Thường là hai chùm hằng tinh. Sách Tả Truyện nói rằng: Đời Thượng cổ, vua Cao tân thị có hai người con tên là Át Bá và Thực Trầm thường hay đánh nhaụ Vua đày Át Bá ra Thương Khâu, làm chủ sao Thần (chùm sao Antarès), tức là ba sao Tâm, bởi vậy người ta thường bảo sao Thần là sao Thương; vua lại đày Thực Trầm ra ở Đại Hạ chủ sao Sâm (chùm sao Orion). Khi sao Sâm lặn về phía tây thì sao Thương mới mọc lên ở phương Đông không bao giờ cùng trông thấy hai sao ấy ở chung một vòm trờị Người ta còn gọi hai anh em không hòa thuận hay xa cách nhau là Sâm Thương

Cửu: tên rau, mùa xuân mọc rất tươi ngon

Dịch nghĩa : 

Ông đã tìm cho mình được ý nghĩa trong cuộc sống. Sự trở về nằm ở trong sự đi xạ Có 'Minh nhật' nên mới có 'Kim tịch' và ngược lạị Tâm tình ông đã làm ông trở thành một nhà thơ lớn. 

1. Đời con người thường không gặp nhau 

2. Như là hai sao Sâm và Thương 

3. Đêm nay cũng trở lại như đêm nào 

4. Cùng chung dưới một ánh đèn 

5. Thời trẻ được bao nhiêu lâu nhĩ 

6. Hai ta tóc tai đều đã bạc 

7. Hỏi thăm bạn bè hồi xưa, một nửa đã qua đời 

8. Ta kinh hô lòng nóng sôi 

9. Có biết đâu 20 mươi năm sau 

10. Lại trở về nhà thăm bạn 

11. Xưa lúc từ biệt bạn còn chưa có gia thất 

12. Bây giờ con cái bỗng nhiên hàng hàng ra chào 

13. Niềm nỡ kính cẩn mời bạn của cha 

14. Hỏi thăm ở nơi nào lại 

15. Hai bên vừa hỏi vừa trả lời một hồi 

16. Mấy đứa nhỏ đã đem rượu bày ra 

17. Trong mưa đêm đi hái rau hẹ mùa xuân 

18. Cơm vừa mới thổi có lẫn kê vàng 

19. Chủ nhân nói khó mà có dịp gặp được nhau 

20. Phải uống một hơi mười chén rượu 

21. Mười chén rượu uống nào đã say 

22. Chỉ cảm động (mà say) tấm lòng của bằng hữu 

23. Ngày mai rồi sẽ núi non xa cách 

24. Việc đời cả hai bên đều man mác không biết về đâu

Dịch thơ : Trần Trọng San

Ở đời không gặp gỡ

Như cách vời Sâm Thương

Đêm nay giống đêm nào

Chung ánh nến canh trường

Được bao lâu khỏe mạnh

Mái tóc đều pha sương

Bạn xưa chết quá nửa

Lòng kinh sợ bàng hoàng

Ngờ dâu hai mươi năm

Lại lên nhà quân tử

Xưa bạn chưa có vợ

Nay con cái đầy đàn

Mừng vui chào lạy bác

Hỏi tôi từ đâu sang

Hỏi đáp còn chưa dứt

Mâm rượu đã sẵn sàng

Rau xuân hái mưa tối

Cơm thổi lẫn kê vàng

Chủ than khó gặp mặt

Mười chén cạn một hơi

Mười chén cũng không say

Cảm động tình xưa cũ

Mai núi sông cách trở

Cùng man mác việc đời

Dịch thơ : Trần Trọng Kim

Người đời không được thấy nhau

Sâm Thương mỗi lúc dễ hầu gặp nhau

Đêm nay mới lại đêm nào

Ngọn đèn soi tỏ một bầu sáng trưng

Trẻ trung kể được mấy chừng

Tóc đầu thấy đã một vầng hoa dâm

Hỏi bạn xưa nửa về âm

Thở than ngán nỗi âm thầm xót xa

Hai mươi năm có đâu ngờ

Nay ta trở lại đến nhà thăm anh

Xa nhau gia thất chưa thành

Mà nay trai gái quẩn quanh một đàn

Kính nhường phụ chấp hỏi han

Hỏi ta đâu mới băng ngàn đến đây

Đôi bên chưa dứt phân bày

Trẻ nhà đã dọn mâm đầy rượu ngon

Đêm mưa cắt ngọn hẹ non

Cơm kê mới nấu hãy còn hơi bay

Chủ rằng gặp mặt khó thay

Mười chung một lượt uống ngay mới vừa

Mười chung uống chẳng say sưa

Cảm lòng bạn cũ tình xưa vẫn còn

Rồi đây cách trở núi non

Sự đời đôi ngã tần ngần biết bao

Dịch thơ : Nam Trân

Đời người chẳng gặp nhau ra

Sâm Thương những tưởng như là đôi sao

Đêm nay thử hỏi đêm nào

Ánh đèn ánh nến soi vào cùng chung

Tóc đầu bạc cả này trông

Được bao nhiêu lúc trẻ trung mà già

Bạn xưa quá nửa ra ma

Ngẫm vào sốt ruột nói ra giật mình

Ai ngờ lại đến nhà anh

Hai mươi năm đã bất tình đi mau

Xưa nay anh đã vợ đâu

Gái trai nay đã lau nhau đầy nhà

Ân cần chào hỏi bạn cha

Rằng thưa bác ở đâu mà lại đây

Chưa xong câu chuyện thơ ngây

Món ăn chúng đã sắp bày dâng ra

Mưa xuân đêm hái hẹ hoa

Gạo thơm mới thổi lại pha kê vàng

Bạn rằng gặp gỡ chẳng thường

Rượu mời mươi chén rót thường luôn tay

Dẫu mười chén cũng chưa say

Tình anh nặng khiến rượu này nhẹ không

Ngày mai cách núi cách sông

Chuyện đời thôi lại mịt mùng đôi nơi

Dịch thơ : Nguyễn Bích Ngô và Tương Như

Đời người gặp nhau khó

Sâm Thương cách đông tây

Đêm nay đêm nào nhĩ

Mà chung bóng đèn này

Hồi nào còn trai trẻ

Bây giờ tóc đã phai

Bè bạn nửa đã khuất

Nghe tin sửng sốt thay

Hai mươi năm cách biệt

Gặp nhau nào có hay

Xưa đi anh chưa vợ

Giờ con cái một bầy

Kính yêu bậc chú bác

Mừng hỏi đâu về đây

Câu chuyện nói chưa dứt

Anh dục rượu đem bày

Hẹ xuân giữa mưa hái

Cơm ghé ngút hơi bay

Anh bảo gặp mặt khó

Mười chén chuốc liền tay

Mười chén cũng không say

Cảm tình anh lâu dài

Ngày mai cách sông núi

Chuyện đời mịt cả hai

Dịch thơ : Khương Hữu Dụng

Người đời chẳng thấy nhau

Như sao Sâm sao Thương

Đêm nay là đêm nào

Chung đèn đuốc sáng choang

Trai trẻ được mấy hồi

Mái tóc đều pha sương

Hỏi bạn nửa ra ma

Hoảng kêu nóng ruột gan

Nào ngờ hai mươi năm

Nhà anh lại ghé ngang

Lúc biệt anh chưa vợ

Giờ trai gái cả hàng

Cùng kính mừng bạn cha

Hỏi ta từ đâu sang

Đổi trao chuyện chửa dứt

Sai con dọn rượu bàn

Đêm mưa cắt rau kiệu

Cơm sốt ghế kê vàng

Chủ bảo gặp nhau khó

Một giốc mười chén tràn

Mười chén cũng chẳng say

Cảm anh tình nặng mang

Ngày mai núi non cách

Đôi ngã đời mêmh mang

Dịch thơ : Khánh Vũ

Đời người chẳng được thường gặp gỏ

Tựa Sâm Thương đôi ngả phân lỵ

Đêm nay ta hỏi đêm gì?

Được cùng chung bóng tương tri dưới đèn.

Thủơ niên thiếu lâu bền mấy lúc;

Mà đôi ta râu tóc như sương.

Bạn xưa nửa thác suối vàng,

Nghe tin kinh ngạc bi thương dạ nàỵ

Từ cách biệt hai mươi năm trước;

Trời khiến xui còn được gặp đâỵ

Độc thân nhớ lúc chia tay,

Ngờ đâu hoè quế giờ đây đầy đàn.

Chúng coi tôi như hàng chú bác;

Hỏi từ đâu quá bước lại chơị

Hỏi han chưa kịp đáp lời,

Rượu ngon đã rót kính mời người thân.

Lá hẹ rụng mưa xuân đêm tối;

Kê vàng xen xôi mới thêm hương.

Chủ rằng : "Gặp chẳng dễ dàng",

Mười ly cạn hết hồ trường trên taỵ

Dù cạn hết chưa say vẫn truyện;

Cảm lòng ai lưu luyến thâu canh.

Sớm mai xa cách non xanh;

Mịt mờ hai ngã mênh mông sự đời!

Dịch thơ : Trần Nhất Lang 

Người đời thật khó gặp nhau 

Sâm, Thương đôi ngả biết đâu mà tìm. 

Đêm nay ngày mấy hỏi xem 

Mà ta trò chuyện dưới đèn cùng nhau. 

Tuổi xuân vun vút bóng câu 

Mới đây nay đã mái đầu bạc phơ. 

Hỏi thăm bạn hữu ngày xưa 

Về trời một nửa, thẫn thờ lòng đau. 

Hai muơi năm chẵn qua mau 

Nhà xưa quân tử gặp nhau chốn này. 

Độc thân buổi ấy chia tay 

Hôm nay con cháu đã đầy bên sân. 

Vòng tay thưa bác ân cần 

Hỏi han bác ở đâu, gần hay xa. 

Vấn an tíu tít trẻ, già 

Chủ nhân hối dọn cơm nhà, rượu ngon. 

Mưa xuân hái hẹ vừa xong 

Hột kê vàng nấu nếp ròng bưng lên. 

Mấy khi gặp lại bạn hiền 

Chén thù chén tạc rượu liền trao tay. 

Mười ly uống cạn chưa say 

Tấm lòng bạn thiết bao ngày không phai. 

Rồi đây cách trở đông, đoài 

Chuyện đời đâu biết đến mai thế nào. 

Dịch thơ : Nguyễn Phước Hậu 

Cuộc sống người ta chẳng gặp thường 

Như hai sao sáng tối Sâm Thương. 

Đêm nay trở lại đêm xưa trước 

Dưới một ánh đèn rọi bóng chung. 

Thuở trai trẻ có được lâu dài 

Mái tóc hai ta đã bạc phai. 

Hỏi bạn ngày xưa đà mất nửa 

Nghe qua lòng chực nóng như sôi. 

Hai chục năm sau đã thế nào ? 

Trở về nhà bạn gặp thăm nhau. 

Lúc đi bạn chửa thành gia thất 

Nay vợ con ra đứng đón chào. 

Niềm nỡ kính mời bạn của cha 

Hỏi thăm đâu đến bác phương xa. 

Hai bên hỏi đáp hồi qua lại, 

Mấy đứa nhỏ bày tiệc rượu ra. 

Đi hái, đêm mưa, nắm hẹ xuân, 

Cơm vừa mới thổi lẫn kê vàng. 

Chủ thưa khó dịp gần nhau nữa 

Phải uống đủ mươi chén rượu mừng. 

Mười chén rượu nào đã đủ cay 

Chỉ vì cãm động bạn mà say. 

Ngày mai non nước mình xa cách 

Man mác việc đời mặc cả hai ! 

Dịch thơ : Nguyễn Tâm Hàn  

Dù cùng sống trên đời 

Đâu phải thường gặp gỡ 

Như sao mai, sao hôm 

Cách xa từ vạn cổ 

Đêm nay là đêm gì 

Sao dưới đèn hội ngộ 

Mới ngày nào tóc xanh 

Mà bây giờ trắng xoá 

Hỏi thăm về bạn xưa 

Hơn nửa đã quá vãng 

Niềm kinh ngạc tràn dâng 

Làm mặt mày choáng váng 

Mới đây hai chục năm 

Giờ mới gặp anh lại 

Xưa chưa lập gia đinh 

Giờ đầy đàn con cái 

Chúng lễ phép chào thưa 

Hỏi thăm từ đâu tới 

Lời chào hỏi chưa ngơi 

Tiếng dọn cơm vọng lại 

Hẹ cắt dưới mưa xuân 

Kê vàng trộn gạo nếp 

Chủ nhân luôn cười vui 

Nói dễ đâu gặp mặt 

Rượu mời uống mềm môi 

Mười chung nào đã thấm 

Tình xưa cũ keo sơn 

Mai lại xa ngàn dặm 

Dịch thơ : Anh Nguyên 

Đời người khó gặp được nhau, 

Xoay vần xa cách hai đầu Sâm, Thương. 

Đêm nay sao thực lạ thường, 

Cùng nhau dưới ánh đèn đương sáng ngời. 

Trẻ trung, mấy chốc xa rồi, 

Mái đầu bạc trắng, lại ngồi cùng nhau. 

Bạn xưa, một nửa còn đâu! 

Thốt lên kinh ngạc, lòng đau muôn vàn. 

Biết đâu hai chục năm tàn, 

Nhà anh, tôi lại đến bàn chuyện xưa. 

Tôi đi, anh, vợ vẫn chưa, 

Mà nay con cái đã vừa lớn khôn. 

Bạn cha, vui vẻ kính tôn, 

Thưa tôi vừa đến từ thôn xóm nào... 

Hỏi han, chưa đáp ra sao, 

Anh sai bày rượu và bao nhiêu đồ. 

Mưa đêm cắt hẹ chưa khô, 

Nấu cơm kê độn, một tô thật đầy. 

Chủ rằng: "Gặp mặt khó thay, 

Một lần nâng chén, uống đầy mười ly." 

Mười ly, đâu có say gì, 

Cảm anh, tình ý vẫn y thuở nào. 

Ngày mai xa cách non cao, 

Mênh mang đôi ngả biết sao việc đời!... 

Dịch thơ : Viên Thu 

Chẳng thể gặp nhau dễ cõi đời, 

Như Sâm, Thương cách biệt đôi nơi. 

Đêm nay ngỡ tựa đêm nào nhỉ ? 

Chung dưới ánh đèn bấc sáng khơi. 

Thời trẻ trung trôi nhanh thế đấy, 

Hai ta mái tóc đã phai màu. 

Bạn bè cũ chết còn phân nửa, 

Nghe hải hùng lòng dạ xót đau. 

Đâu biết hai mươi năm cách trở, 

Lại về nhà viếng bạn tâm giao. 

Ngày từ biệt bạn chưa gia thất, 

Con cái giờ đây lũ lượt chào. 

Gặp bạn cha, mừng vui kính cẩn, 

Hỏi han gốc gác đến từ đâu. 

Đôi bên bày tỏ niềm tâm sự, 

Bầy trẻ đà đem rượu tận hầu. 

Rau hẹ mùa xuân khuya khoắc hái, 

Cơm thơm mới thổi lẫn kê vàng. 

Chủ nhà bảo gặp nhau bao khó, 

Phải một hồi mười chén rượu ngang. 

Mười chén cũng chưa say nổi được, 

Ngất ngây tình bạn luống thâm sâu. 

Ngày mai non nước xa biền biệt, 

Đôi ngả chuyện đời biết thế nao. 

Dịch thơ : Nguyễn Minh 

Trong đời có người lâu không gặp 

Tỉ sao Sâm cách biệt sao Thương 

Đêm nay bỗng được tương phùng 

Cùng nhau dưới ánh sáng choang đuốc đèn 

Thời trai tráng mấy phen trẻ mãi ? 

Mái tóc nay đã trải màu vôi 

Hỏi bạn cũ, nửa chết rồi 

Nghe mà kinh hãi, than trời, lòng đau 

Hai chục năm về sau ai biết 

Lại ghé nhà thăm bác thế này 

Độc thân vào lúc chia tay 

Bây giờ bác đã một bầy con ngoan 

Chúng niềm nở hỏi han cung kính 

Rằng ông từ đâu đến nơi đây 

Hàn huyên chưa kịp tỏ bày 

Chúng đà mâm rượu dọn ngay lên rồi 

Trong mưa đêm lui cui hái hẹ 

Nồi cơm kê khệ nệ bưng lên 

Chủ rằng khó gặp bạn hiền 

Bữa nay ta phải uống liển chục ly 

Uống chục ly có chi say được 

Ta say vì tình trước mặn nồng 

Ngay mai ngăn cách núi sông 

Việc đời đôi ngả mênh mông vô bờ

Witter Bynner :

It is almost as hard for friends to meet 

As for the morning and evening stars. 

Tonight then is a rare event, 

Joining, in the candlelight, 

Two men who were young not long ago 

But now are turning grey at the temples. 

...To find that half our friends are dead 

Shocks us, burns our hearts with grief. 

We little guessed it would be twenty years 

Before I could visit you again. 

When I went away, you were still unmarried; 

But now these boys and girls in a row 

Are very kind to their father's old friend. 

They ask me where I have been on my journey; 

And then, when we have talked awhile, 

They bring and show me wines and dishes, 

Spring chives cut in the night-rain 

And brown rice cooked freshly a special waỵ 

...My host proclaims it a festival, 

He urges me to drink ten cups -- 

But what ten cups could make me as drunk 

As I always am with your love in my heart? 

...Tomorrow the mountains will separate us; 

After tomorrow-who can saỷ