Hàn bi - Lý Thương Ẩn

韓 碑 

元 和 天 子 神 武 姿 

彼 何 人 哉 軒 與 羲 

誓 將 上 雪 列 聖 恥 

坐 法 宮 中 朝 四 夷 

淮 西 有 賊 五 十 載 

封 狼 生 貙 貙 生 羆 

不 據 山 河 據 平 地 

長 戈 利 矛 日 可 麾 

帝 得 聖 相 相 曰 度 

賊 斫 不 死 神 扶 持 

腰 懸 相 印 作 都 統 

陰 風 慘 澹 天 王 旗 

愬 武 古 通 作 牙 爪 

儀 曹 外 郎 載 筆 隨 

行 軍 司 馬 智 且 勇 

十 四 萬 眾 猶 虎 貔 

入 蔡 縛 賊 獻 太 廟 

功 無 與 讓 恩 不 訾 

帝 曰 汝 度 功 第 一 

汝 從 事 愈 宜 為 辭 

愈 拜 稽 首 蹈 且 舞 

金 石 刻 畫 臣 能 為 

古 者 世 稱 大 手 筆 

此 事 不 係 於 職 司 

當 仁 自 古 有 不 讓 

言 訖 屢 頷 天 子 頤 

公 退 齋 戒 坐 小 閣 

濡 染 大 筆 何 淋 漓 

點 竄 堯 典 舜 典 字 

塗 改 清 廟 生 民 詩 

文 成 破 體 書 在 紙 

清 晨 再 拜 鋪 丹 墀 

表 曰 臣 愈 昧 死 上 

詠 神 聖 功 書 之 碑 

碑 高 三 丈 字 如 斗 

負 以 靈 鼇 蟠 以 螭 

句 奇 語 重 喻 者 少 

讒 之 天 子 言 其 私 

長 繩 百 尺 拽 碑 倒 

麤 沙 大 石 相 磨 治 

公 之 斯 文 若 元 氣 

先 時 已 入 人 肝 脾 

湯 盤 孔 鼎 有 述 作 

今 無 其 器 存 其 辭 

嗚 呼 聖 皇 及 聖 相 

相 與 烜 赫 流 淳 熙 

公 之 斯 文 不 示 後 

曷 與 三 五 相 攀 追 

願 書 萬 本 誦 萬 過 

口 角 流 沫 右 手 胝 

傳 之 七 十 有 二 代 

以 為 封 禪 玉 檢 明 堂 基

李 商 隱

HÀN BI

Nguyên hoà thiên tử thần vũ tư 

Bỉ hà nhân tai hiên dữ hy 

Thệ tướng thượng tuyết liệt thánh sỉ 

Toạ pháp cung trung trào tứ di 

Hoài tây hữu tặc ngũ thập tải 

Phong lang sanh âu âu sanh bì 

Bất cứ sơn hà cứ bình địa 

Trường qua lợi mâu nhật khả huy 

Đế đắc thánh tương tương viết độ 

Tặc chước bất tử thần phù trì 

Yêu huyền tương ấn tác đô thống 

Âm phong thảm chiêm thiên vương kỳ 

Tố vũ cổ thông tác nha trảo 

Nghi tào ngoại lang tải bút tuỳ 

Hành quân tư mã trí thả dũng 

Thập tứ vạn chúng do hổ tỳ 

Nhập thái phược tặc hiến thái miếu 

Công vô dữ nhượng ân bất tí

Đế viết nhữ độ công đệ nhất 

Nhữ tòng sự dụ nghi vi từ 

Dũ bái kê thủ đạo thả vũ 

Kim thạch khắc hoạ thần năng vi

Cổ giả thế xưng đại thủ bút 

Thử sự ất hệ ô chức ty 

Đương nhân tự cổ hữu bất nhượng 

Ngôn cật lâu hàm thiên tử di 

Công thoái trai giới toạ tiểu các 

Nhu nhiễm đại bút hà lâm ly 

Điểm thoán nghiêu điển thuấn điển tự 

Đồ cải thanh miếu sanh dân thi 

Văn thành phá thể thư tại chỉ 

Thanh thần tái bái phô đan trì 

Biểu viết thần dụ muội tử thượng

Vịnh thần thánh công thư chi bi 

Bi cao tam trượng tự như đẩu 

Phụ dĩ linh ngao bàn dĩ si 

Cú cơ ngữ trọng dụ giả thiểu

Sàm chi thiên tử ngôn kỳ tư 

Trường thằng bách xích duệ bi đảo 

Thô sa đại thạch tương ma trì

Công chi tư văn nhược nguyên khí 

Tiên thời dĩ nhập nhân can tỳ 

Thang bàn khổng đỉnh hữu thuật tác 

Kim vô kỳ khí tồn kỳ từ 

Ô hô thánh hoàng cập thánh tương 

Tương dữ huyển hách lưu thuần hy 

Công chi tư văn bất thị hậu 

Hạt dữ tam ngũ tương phan truy 

Nguyện thư vạn bổn tụng vạn quá 

Khẩu giác lưu mạt hữu thủ chi 

Truyền chi thất thập hữu nhị đại 

Dĩ vi phong thiền ngọc kiềm minh đường cơ

Lý Thương Ẩn

Witter Bynner 

The Son of Heaven in Yuanhe times was martial as a god 

And might be likened only to the Emperors Xuan and Xị 

He took an oath to reassert the glory of the empire, 

And tribute was brought to his palace from all four quarters. 

Western Huai for fifty years had been a bandit country, 

Wolves becoming lynxes, lynxes becoming bears. 

They assailed the mountains and rivers, rising from the plains, 

With their long spears and sharp lances aimed at the Sun. 

But the Emperor had a wise premier, by the name of Du, 

Who, guarded by spirits against assassination, 

Hong at his girdle the seal of state, and accepted chief command, 

While these savage winds were harrying the flags of the Ruler of Heaven. 

Generals Suo, Wu, Gu, and Tong became his paws and claws; 

Civil and military experts brought their writingbrushes, 

And his recording adviser was wise and resolutẹ 

A hundred and forty thousand soldiers, fighting like lions and tigers, 

Captured the bandit chieftains for the Imperial Templẹ 

So complete a victory was a supreme event; 

And the Emperor said: "To you, Du, should go the highest honour, 

And your secretary, Yu, should write a record of it." 

When Yu had bowed his head, he leapt and danced, saying: 

"Historical writings on stone and metal are my especial art; 

And, since I know the finest brush-work of the old masters, 

My duty in this instance is more than merely official, 

And I should be at fault if I modestly declined." 

The Emperor, on hearing this, nođed many times. 

And Yu retired and fasted and, in a narrow workroom, 

His great brush thick with ink as with drops of rain, 

Chose characters like those in the Canons of Yao and Xun, 

And a style as in the ancient poems Qingmiao and Shengmin. 

And soon the description was ready, on a sheet of paper. 

In the morning he laid it, with a bow, on the purple stairs. 

He memorialized the throne: "I, unworthy, 

Have dared to record this exploit, for a monument." 

The tablet was thirty feet high, the characters large as dippers; 

It was set on a sacred tortoise, its columns flanked with ragons.... 

The phrases were strange with deep words that few could understand; 

And jealousy entered and malice and reached the Emperor -- 

So that a rope a hundred feet long pulled the tablet down 

And coarse sand and small stones ground away its facẹ 

But literature endures, like the universal spirit, 

And its breath becomes a part of the vitals of all men. 

The Tang plate, the Confucian tripod, are eternal things, 

Not because of their forms, but because of their inscriptions.... 

Sagacious is our sovereign and wise his minister, 

And high their successes and prosperous their reign; 

But unless it be recorded by a writing such as this, 

How may they hope to rival the three and five good rulers? 

I wish I could write ten thousand copies to read ten thousand times, 

Till spittle ran from my lips and calluses hardened my fingers, 

And still could hand them down, through seventy-two generations, 

As corner-stones for Rooms of Great Deeds on the Sacred Mountains.