Trường Tương tư nhị thủ - Lý Bạch

長 相 思 二 首 之 一 

長 相 思 

在 長 安 

絡 緯 秋 啼 金 井 闌 

微 霜 淒 淒 簟 色 寒 

孤 燈 不 明 思 欲 絕 

卷 帷 望 月 空 長 歎 

美 人 如 花 隔 雲 端 

上 有 青 冥 之 長 天 

下 有 淥 水 之 波 瀾 

天 長 路 遠 魂 飛 苦 

夢 魂 不 到 關 山 難 

長 相 思 

摧 心 肝

長 相 思 二 首 之 二 

日 色 已 盡 花 含 煙 

月 明 欲 素 愁 不 眠 

趙 瑟 初 停 鳳 凰 柱 

蜀 琴 欲 奏 鴛 鴦 絃 

此 曲 有 意 無 人 傳 

願 隨 春 風 寄 燕 然 

憶 君 迢 迢 隔 青 天 

昔 日 橫 波 目 

今 成 流 淚 泉 

不 信 妾 腸 斷 

歸 來 看 取 明 鏡 前

李 白

TRƯỜNG TƯƠNG TƯ I

Trường tương tư

Tại Tràng An 

Lạc vi thu đề kim tỉnh lan 

Vi phong thê thê đàm sắc hàn 

Cô đăng bất minh tứ dục tuyệt 

Quyển duy vọng nguyệt không trường thán 

Mỹ nhân như hoa cách vân đoan 

Thượng hữu thanh mạc chi trường thiên 

Hạ hữu lục thủy chi ba lan 

Thiên trường địa viễn hồn phi khổ 

Mộng hồn bất đáo quan san san 

Trường tương tư

Tồi tâm can 

TRƯỜNG TƯƠNG TƯ II

Nhật sắc dục tận hoa hàm yên

Nguyệt minh như tố sầu bất miên

Triệu sắt sơ đình phụng hoàng trụ

Thục cầm dục tấu uyên ương huyền

Thử khúc hữu ý vô nhân truyền

Nguyện tuỳ xân phong ký Yên Nhiên

Ức quân thiều thiều cách thanh thiên

Tích thì hoành ba mục

Kim tác lưu lệ tuyền

Bất tín thiếp trường đoạn

Qui lai khán thủ minh kính tiền

Lý Bạch

Chú thích :

Triệu sắt: người nước Triệu giỏi đờn sắt nên người ta gọi là Triệu sắt. Theo sách Thế bản, đàn sắt do Bào Hi làm ra, có 50 dây, sau được vua Hoàng Đế đổi thành 25 dây 

Phụng hoàng trụ: trên cổ cây đàn sắt có khắc hình phụng hoàng 

Thục cầm: Tư Mã Tương Như người đất Thục, giỏi đàn thứ đàn 7 dây, nên người ta gọi đàn này là Thục cầm 

Yên Nhiên: tên núi, ở huyện Tuyên Hoá, thuộc Sát Cáp Nhĩ. Thời Hậu Hán, 81 bộ lạc Hung Nô ra đầu hàng Dậu Hiến, quân Hiến lên núi khắc đá ghi công.

Dịch nghĩa : 

Tương tư là nhớ nhaụ Bài đầu chàng nhớ thiếp, bài sau thiếp nhớ chàng. Mỗi bài tả cảnh rồi lại tả tình hổ trợ cho nhau, làm thành một cảnh tương tư vô cùng "khó sống".

Anh nhớ bóng anh nhớ hình anh nhớ ảnh

Anh nhớ em anh nhớ lắm em ơi

nghe như "em bé tương tư" so với bài Trường tương tư ("người lớn"). Có thể hình dung ra được:

Nhớ ai như nhớ thuốc lào

Đã chôn điếu xuống lại đào điếu lên

Nhớ ai ra ngẩn vào ngơ

Nhớ ai ai nhớ bây giờ nhớ ai

Trần Trọng San:

Chinh phụ Ngâm khúc của Đặng Trần Côn có những câu chịu ảnh hưởng rõ rệt của bài này:

Cưỡng viện cầm chỉ hạ kinh đình loan phụng trụ

Cưỡng viện sắt khúc trung sầu yết uyên ương huyền

Thử ý xuân phong nhược khẳng truyền

Thiên kim tá lực ký Yên Nhiên

Yên Nhiên vị khẳng truyền

Ức quân điều điều hề lộ như thiên

Đoàn Thị Điểm dịch:

Sắt cầm gượng gãy ngón đàn

Dây loan kinh đứt phím loan ngại chùng

Lòng này gửi gió đông có tiện

Nghìn vàng xin gửi đến non Yên

Non Yên đâu chẳng tới miền

Nhớ chàng thăm thẳm đuờng lên bằng trời

1. Tương tư hoài 

2. Ở Trường An 

3. Tiếng côn trùng mùa thu kêu ở ngoài miệng giếng 

4. Sương nhẹ bàng bạc như thảm đượm hơi lạnh 

5. Cây đèn le lói buồn muốn chết đi được 

6. Cuốn rèm lên nhìn trăng chỉ biết thở than 

7. Người đẹp tựa hoa xa cách như qua mấy tầng mây 

8. Trên có trời xanh sâu thẳm xa vô cùng 

9. Dưới có nước biếc có sóng nổi lăn tăn 

10. Trời cao đường xa hồn bay theo khổ sở 

11. Hồn trong mộng không đến được quan san sao khó quá 

12. Tương tư hoài 

13. Nát cả gan ruột 

14. Ánh mặt trời sắp hết hoa ngậm khói sương 

15. Trăng sáng như lụa buồn không ngủ được 

16. Tiếng đàn sắt nước Triệu vừa ngưng ở trụ phượng hoàng 

17. Cây cầm đất Thục lại muốn tạo nên khúc trên dây uyên ương 

18. Khúc nhạc này có tình ý mà không có ai để truyền đi 

19. Xin cho gió xuân thổi đến núi Yên Nhiên 

20. Nhớ mình xa cách phương trời xanh thẳm 

21. Ngày xưa ánh mắt còn liếc 

22. Bây giờ làm thành suối lệ 

23. Không tin em buồn đứt ruột 

24. Hãy về mà nhìn gương em đang cầm trước mặt

TRƯỜNG TƯƠNG TƯ I

Dịch thơ : Ngô Văn Phú 

Ở Tràng An 

Sẹt sành kêu thu ran giếng vàng 

Sương mỏng buốt giá chiếu hoa lạnh 

Đèn lẻ hắt hiu lòng trống vắng 

Cuốn rèm nhìn trăng, buột thở than 

Người đẹp hiện lên sau mây ngàn 

Trên có tầng xanh, trời mênh mang 

Dưới có nước biếc, sóng hồ lan 

Trời cao đất rộng hồn bay nhọc 

Mộng hồn khôn đến được quan san 

Nhớ nhau hoài 

Nẫu ruột gan 

Dịch thơ : Võ Thị Xuân Đào

Trường An nổi nhớ nhung dài 

Thu sang tiếng dế bi ai giếng vàng 

Sương khuya lạnh lẽo chiếu chăn 

Ngọn đèn mờ nhạt băn khoăn nổi niềm 

Cuộn rèm hỏi nguyệt cô miên 

Bóng hoa biền biệt mấy miền thâm sâu 

Trời cao xanh ngắt một mầu 

Nước trong ngọn sóng lao xao gió ngàn 

Đường xa trời rộng gian nan 

Quan san cách trở mộng tàn hồn ơi! 

Nhớ thương thương nhớ tơi bời 

Dịch thơ : Nguyễn Phước Hậu

(thất ngôn biến thể) 

Nhớ ai ai nhớ chốn Trường An ! 

Thu đến reo vui cạnh giếng vàng , 

Lất phất hơi thu sương lạnh lẽo . 

Đèn mờ bóng lẻ nhớ mênh mang , 

Cuộn rèm trăng chứng lời than thở , 

Mặt hoa ẩn hiện sắc mây tàn . 

Trên phủ giải xanh trời bát ngát , 

Dưới đùa nước biếc sóng lăn tăn , 

Trời rộng đất xa hồn lại khổ , 

Mộng hồn khó đến cõi quan san . 

Nhớ nhau hoài, 

Đứt ruột gan ! 

Dịch thơ : Nguyễn Tâm Hàn 

Trời Trường An 

Tiếng sẹt sành bên giếng 

Thu lại về sương giăng mắc mong manh 

Đèn lù mù khiến nhung nhớ xây thành 

Cuốn rèm cửa ngó trăng ... lòng sầu thảm 

Diễm kiều quá ... Hằng núp sau mây xám 

Giữa vòm trời trong vắt một mầu xanh 

Gió nhẹ qua xô sóng biếc giỡn quanh 

Càng gây nỗi nhớ nhung thêm chồng chất 

Dù vào mộng nẻo quan san xa khuất 

Vết thương lòng bóp nát trái tim yêu 

Dịch thơ : Vi Minh Kha

Trường An còn mãi nhớ nhau, 

Sẹt sành khắc khoải đêm thâu giếng vàng. 

Sương giăng chiếu lạnh hơi đồng, 

Niềm riêng đã tận, ngọn đèn mờ khuya. 

Cuốn rèm ngắm bóng trăng thu, 

Mặt hoa dường có mây mù thoảng qua. 

Nước trời một bóng trông xa, 

Mênh mang thăm thẳm biết là tìm đâu. 

Quan san chẳng thế gặp nhau, 

Hồn còn vương mãi mối sầu tương tư. 

Dịch thơ : Anh Nguyên

Nhớ nhau hoài, ở Trường-An, 

Thu về, giun dế, kêu ran giếng vàng. 

Chiếu tre, sương mỏng lạnh tràn, 

Ngọn đèn le lói, nhớ càng xót xa. 

Cuốn rèm, than với trăng ngà, 

Trong mây, người đẹp như hoa mỉm cười. 

Trên thì xanh thẳm tầng trời, 

Dưới sông nước biếc, sóng nhồi đuổi nhau. 

Đường xa, trời rộng, hồn đau, 

Mộng không đến được, ải đầu khó đi. 

Nhớ hoài, gan ruột còn gì?!... 

Dịch thơ : Viên Thu 

Nhớ nhau mãi tại Tràng an, 

Côn trùng réo rắt,giếng vàng thu khơi. 

Chiếu hàn,sương mỏng manh rơi, 

Ngọn đèn le lói,một trời buồn vương. 

Vén màn than thở ngắm trăng, 

Mỹ nhân hoa đẹp như vầng mây xa. 

Ngàn cao thăm thẳm tinh hà, 

Lan man mặt nước,nhạt nhòa sóng xanh. 

Đất trời vô tận buồn tênh, 

Hồn ta bay mỏi,lênh đênh bến bờ. 

Quan san khó đến trong mơ, 

Tương tư dằng dặc,bơ phờ tâm can. 

Dịch thơ : Mai Lộc 

Nhớ nhau hoài 

Tại Trường An . 

Bờ giếng dế thu ran , 

Chiếu che sương lạnh ngắt . 

Bức-rức bên đèn vàng , 

Vén màn trông trăng sáng , 

Bâng-khuâng ngồi thở than . 

Người đẹp mặt hoa ấy , 

Xa cách những dặm ngàn . 

Trời xanh cao thăm-thẳm , 

Nước biếc sóng lan-man . 

Trời Đất bao la khắp , 

Dù cực khổ muôn vàn , 

Mộng hồn cũng khó vượt , 

Nghìn trùng chốn quan san . 

Nhớ nhau mãi ! 

Đứt ruột gan ! 

Dịch thơ : Nguyễn Minh 

Ở Trường An nhớ nhau nhiều quá 

Tiếng thu kêu trên giá giếng vàng 

Sắc chiếu lạnh, sương mong manh 

Đèn mờ một bóng nhớ càng mênh mang 

Cuốn rèm lên ngắm trăng than vãn 

Người như hoa sau đám mây vàng 

Trên thì thăm thẳm trời xanh 

Dưới thì nước biếc sóng lan man đùa 

Trời cao đất rộng hồn đau 

Mộng hồn khôn tới, khó vào quan san 

Nhớ nhau hoài, đứt ruột gan 

Witter Bynner :

"I am endlessly yearning 

To be in Changan. 

...Insects hum of autumn by the gold brim of the well; 

A thin frost glistens like little mirrors on my cold mat; 

The high lantern flickers; and. deeper grows my longing. 

I lift the shade and, with many a sigh, gaze upon the moon, 

Single as a flower, centred from the clouds. 

Above, I see the blueness and deepness of skỵ 

Below, I see the greenness and the restlessness of water.... 

Heaven is high, earth wide; bitter between them flies my sorrow. 

Can I dream through the gateway, over the mountain? 

Endless longing 

Breaks my heart." 

TRƯỜNG TƯƠNG TƯ II

Dịch thơ : Trần Trọng San

Hoa lồng khói biếc tắt tà dương

Trăng trong như lụa tơ sầu vương

Đàn Triệu vừa ngơi trụ phượng hoàng

Đàn Thục toan gãy dây uyên ương

Khúc này có ý không ai truyền

Mong gởi gió xuân đến Yên Nhiên

Xa cách trời xanh nhớ khó quên

Ngày xưa mắt gợn sóng

Nay thành suối lệ phiền

Đoạn trường ai chẳng tin lòng thiếp

Hãy về mà ngắm bóng gương in

Dịch thơ :Nguyễn Hữu Bông

Lặn ánh tà dương

Hoa ngậm khói sương

Bóng thiềm vằng vặc

Bâng khuâng canh trường

Dừng trụ phượng hoàng

Nắn dây uyên ương

Cung đàn ngụ ý

Ai gửi cùng chàng

Theo làn gió xuân

Núi Yên gởi sang

Nhớ người xa xa

Xa cách trời xanh

Xưa mắt đưa tình

Như sóng long lanh

Rầy sao giọt lệ

Như suối chảy quanh

Dịch thơ : Nguyễn Bích Ngô

Bóng chiều sắp tắt hoa ngậm sương

Trăng cao không ngủ sầu còn vương

Đàn sắt vừa buông trụ phượng hoàng

Chiếc cầm toan gãy dây uyên ương

Khúc này có ý ai đưa hộ

Yên Nhiên mong gởi gió xuân sang

Xa cách trời xanh thiếp nhớ chàng

Thuở nào sóng mắt liếc

Bây giờ suối lệ chan

Không tin thiếp đoạn tràng

Ngày về xin hãy trông vào gương

Witter Bynner :

"The sun has set, and a mist is in the flowers; 

And the moon grows very white and people sad and sleepless. 

A Zhao harp has just been laid mute on its phoenix holder, 

And a Shu lute begins to sound its mandarin-duck strings.... 

Since nobody can bear to you the burden of my song, 

Would that it might follow the spring wind to Yanran Mountain. 

I think of you far away, beyond the blue sky, 

And my eyes that once were sparkling 

Are now a well of tears. 

...Oh, if ever you should doubt this aching of my heart, 

Here in my bright mirror come back and look at me!"